Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги сирдарё вилояти халқ таълими бошқармаси

Abu Rayxon Muhammad ibn Ahmad Beruniy (4.10.973 – 13.12.1048) astronom, matematik va qomuschi olim. U Xorazm o’lkasining Qiyot shahrida tug’ilgan. Qiyot Amudaryoning o’ng qirg’og’I – hozirgi Beruniy shahrining o’rnida bo’lgan, u yaqin vaqtlargacha Shobboz deb atalgan. ,,Kitob at tafxim” (1029-1034-yillar) asarida matematika, astronomiya va astrologiya asoslari bayon etilgan. ,,Doiradagi vatarlarni uning ichiga chizilgan siniq chiziqlar yordamida aniqlash haqidagi risola” nomli asarida (1027-yil) geometriya va trigonometriyaning qator teoremalari isbotlari berilgan. ,,Qonuni Ma’sudiy” (1037-yil) asari astronomiyaga doir bo’lib, o’sha davr astronomik bilimlari majmuasidir.

Shartlar bilan tarnishing:

1-topshiriq(matematika) Harflar berilgan shu harflardan foydalanib matematika fanida ishlatiladigan so’zlarni toping:
I-guruh: k,s,r,a,n,l,o,i,o’,t (kasr, son, olti, ikki, nol, o’n)
II-guruh: s,k,I,a,l,n,u,o,z,r (sinus,kasr, kosinus, nol, sakkiz, ikki)
2-topshiriq(adabiyot) Raqamlar ishtirok etgan maqollarni toping:
I-guruh: 1)1000,1 (ming kulishning bir yig’isi bor)
2)7,1 (yeti o’lchab bir kes)
3) 1,1000 (yaxshi otga bir qamchi, yomon otga ming qamchi)
4) 2, 15, 1, 30 (ikki o’n besh, bir o’ttiz)
5) 1,40 (bir yigitga qirq hunar oz)
6) 100 (yerhaydasang kuz hayda, kuz hadamasang yuz hayda)
7) 15,15 (oyning o’n beshi qorong’u bo’lsa, o’n beshi yorug’)


II-guruh: 1) 8 (sanamay sakkiz dema)
2) 100, 1 (yuz marta eshitgandan ko’ra bir marta ko’rgan yaxshi)
3) 5, 4 (Poraxo’rning ko’zi beshta, qo’li to’rtta)
4) 1, 1000 (birni ko’rib fikr qil mingni ko’rib zikr qil)
5) 1, 40 (bir kun tuz yegan joyinga qirq kun salom ber)
6) 1, 1000, 1000 (birniki mingga, mingniki tumanga)
7) 80, 90 (sakson kunda-saboq, to’qson kunda taboq)


3-topshiriq(rus tili) Kichik tarjimon o’yini: o’quvchilar bunda raqamlarni tarjima qilishadi.