Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги дарсликнинг янги нашри устоз Ўзбекистонда хизмат кўрсатган Фан ва теҳника арбоби профессор


системалилик ва динамик стереотип



Download 1,71 Mb.
bet24/228
Sana22.02.2022
Hajmi1,71 Mb.
#108790
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   228
Bog'liq
Умумий Психология-2

системалилик ва динамик стереотип.
И.П.Павлов бош мия катта ярим шарлари пўстини турли физиологик роль ўйнайдиган айрим нерв нуқталарининг сон-саноқсиз тўпламидан тузилган жуда мураккаб «мозаика» деб ҳисоблаш билан бирга, шу турли-нуқталарнинг фаолиятини бирлаштириш жараёнлари доимо воқе бўлиб турадиган муайян система ҳам деб билади.
Муайян вақт давомида ва муайян тартибда такрорланадиган қўзғовчиларнинг таъсири билан бош мия пўстида муайян (қўзғовчиларга мос келадиган) қўзғалиш ва тормозланиш жараёнлари тобора мустаҳкамланиб қолади. Бу мустаҳкамланиш шундан иборатки, кейин бир хилда такрорланадиган ҳамма жараёнлар жуда осонлик билаи воқе бўлади, уларнинг воқе бўлиши учун «тобора камрок нерв меҳнати» керак бўлади. Нерв жараёнларининг И.П.Павлов динамик стереотип деб ном берган бирмунча турғун системаси шу тариқа таркиб топади. Шу тариқа таркиб топган бундай система ўз навбатида янги қўзғовчилар таъсири билан воқе бўладиган жараёнларнинг характерига (тезлигига турғунлигига) таъсир этади.
Бундан англашиладики, ҳайвоннинг ҳар бир реакцияси шу пайтда қайси қўзғовчининг таъсир этиши билангина белгиланиб қолмай, балки бош мия пўстида қандай боғланиш системаси таркиб топганлиги, қандай динамик стереотип борлиги билан ҳам белгиланади. Мустаҳкам таркиб топган ди­намик стереотип айрим қўзғовчи пайдо бўлганда бутун бошли реакциялар системасининг такрорланишига имкон беради.
Динамик стереотип организмнинг такрорланиб турадиган бир хил ташқи таъсирларга мосланиши демакдир. Агар шароит ўзгарса, агар мавжуд динамик стереотипга мос келмайдиган янги қўзғовчилар пайдо бўлса, бу стереотип ўзгаради, қайта қурилади.
Бу қайта қурилиш кўпинча нерв системасининг ишини қийинлаштиради. Мустаҳкам таркиб топган стереотип И.П.Павловнинг сўзлари билан айттанда, «қаттиқ уришиб қолган, кўпинча қийинчилик билан ўрганадиган, янги шароит, янги қўзғовчилар аранг енга оладиган бўлиб қолади». Нерв жараёнларининг системалилиги ҳақидаги И.П.Павлов таълимоти ҳайвонларнинг ҳулқ атворига ўтмиш тажрибасининг таъсир этиш механизмларини очиб беради. Жуда мустаҳкам ўрнашиб қолган одат ва малакалар стереотипларга асосланади.

Download 1,71 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   228




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish