Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

 
Адабиётлар
: 
1.
Каримов И.А. Юксак маънавият – енгилмас куч.
-
Тошкент: «Маънавият», 2008. 97-б. 
2.
Жураев Н. Тарих фалсафасининг назарий асослари. -Тошкент: Маънавият, 2008. –-б.221, 
459. 
3.
Дудник С. И. Парадигмы исторического мышления ХХ века: очерки по современной 
философии культуры. СПб.: Санкт-Петербургское философское общество, 2001.Б.132. 
4.
Беляев М.И. Концепция русского национального государства. -М.: 2006 
УСМОН АЗИМ ШЕЪРЛАРИДА АССОНАНС УСЛУБИЙ ВОСИТА СИФАТИДА 
Г.Н.Бозорова – НДКИ академик лицейи етакчи ўқитувчиси, 
Д.Ражабова – ТДЖТУ талабаси. 
 
Усмон Азимнинг содда, самимий ва халқона оҳанги билан ёғрилган шеърларида ҳам
фонетик хусусиятлар асосий тасвирий восита вазифасини ўтайди. 
Оҳангдорликни кучайтиришда, таъсирчанликни оҳиришда, тасвир тиниқлигини 
таъминлашда фонографик воситалар ҳам услубий восита бўлиб хизмат қилганлигини севимли
шоиримиз Усмон Азим шеърлари таҳлили орқали очиб беришга ҳаракат қиламиз. 
Ассонанс мисралардаги бир-бирига яқин унли товушларнинг оҳангдошлигидир. Бунда
а-о, у-ў, и-е товушлари оҳангдош бўлиб келади. Бундай хусусият нутқнинг жарангдор 
бўлишини таъминлайди.Масалан,
Боғим кетди-қолган кўнглим ёбони, 
Олдида қум, ортидадир добони, 
Келаётган ўзгаларнинг даврони- 
Тўхта-я,тўхтагин, умрим карвони.(Хотима 48) 
Юқоридаги мисраларда истеъдодли шоиримиз Усмон Азим 
О 
товуши воситасида 
ассонаснинг жозибадор кўринишини ҳозил қилган. 
Бир қадамин-умид, биттаси-армон, 
Бир ёвим макондир, бир ёним замон, 
Бир йўлим заминдир, бир йўлим осмон 
Осмоннинг ичида ойдай сарсонман. 
Фонетик стилистикани билиш ижодкорлар учун аҳамиятлидир.Улар яратган ижод
маҳсулларида фонетик стилистиканинг хусусиятларини қўллашса, ўқувчилар ва
тингловчиларнинг эътиборини жалб қиладилар.Бу билан матннинг ўқишлилигини 
таъминлайдилар ва ўз олдиларига қўйган мақсадларига осонроқ эришадилар.Айниқса, 
журналистлар лавҳа, очерк,адабий портрет яратганларида ўрнини топиб, фонетик 
стилистикадан фойдалансалар, асарлари бетакрор, таъсирчан, оҳангдор бўлади. 
Бир нафасим –баҳор, биттаси куздир, 
Бир манзилим тоғдир, биттаси туздир, 
Бир онам оловдир, бир онам муздир, 
Тошларнинг сойдай сарсонман. 

---

192 
Мазкур нутқий парчада И товуши воситасида ассонанснинг бетакрор намунасини 
кўришимиз мумкин.Бошқа шоирларнинг шеърларида И товуши воситасида камдан кам ҳолатда 
ассонанс юзага келади.Усмон Азим шеърларида эса бу ҳодиса жуда сермаҳсул. 
Қон ютган қурумлар учун кечиргин
Бемаҳал ўлимлар учун кечиргин 
Кўзимнинг ёшлиги учун кечиргин 
Дунёнинг ёшлиги учун кечиргин 
Таҳлил жараёнида Усмон Азим барча унли товуушлар асосида ассонанснинг бетакрор 
кўринишини намоён қила олган. 
Кечиргин-у куйингда адашганимни, 
Кечиргин-у куйингда тинмаганим-чун, 
Кечиргин- эрк учун талашганимни 
Ва эрк сенлигингни билмаганим-чун 
Усмон Азимнинг сўз қўллаш маҳоратини яна шундан кўришимиз мумкинки, у ҳар 
бир тил воситаларидан ўзига хос тарзда фойдаланади.Бу эса бошқа ижодкорлар ижодида 
кўзга ташланмайди.
Зал ҳам жўр бўлади:”Севаман де, айт!” 
Сендан сўраяпти-мен аниқ сездим- 
Биттагина сўзни зал мана шу пайт. 
Юқорида э товуши воситасида ассонаснинг гўзал кўринишни яратганки, бу
шеъриятга ўзига хос бир ҳолат ҳисобланади.Ассонаснинг, асосан, товушлари воситасида ҳосил 
қилинган кўриниши шеъриятда кўп кузатилади. Усмон Азим ижодида эса бу ҳодиса ҳар бир 
унли восита орқали ҳосил қилинганлигининг гувоҳи бўламиз.