Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

Ақлий сифатлар 
Иродавий 
сифатлар 
Эстетик сифатлар 
Коммуникатив 
сифатлар 
Билимдонлик, 
мулоҳазакорлик, кучли 
хотира, мустақил 
фикрлаш, мантиқий 
хулосага кела олиш, 
диққатни барқарор 
бўлиши, вазиятни 
тўғри баҳолай олиш 
Қатъиятлилик, 
журъатлилик, 
шижоатлилик, мардлик, 
интизом, иродали бўлиш, 
оқилона қарор қабул 
қилиш, инсонпарварлик, 
тартиблилк, фаоллик, 
комиллик, 
ҳаракатчанлик, сабр-
тоқат 
Озодалик, гўзалликни 
ҳис қилиш, тафаккур 
кенгилиг, саранжом-
саришталик, нутқни 
таъсирчан бўлиши, бой 
фантазияга эга бўлиш 
Ҳозиржавоблик, 
самимийлик 
хушмуомалалик, 
ўзгаларни фикрини 
тинглай олиш, 
эркинлик, 
мустақиллик, ўзгаларга 
таъсир ўтказа олиш, 
шахсий фикрга эга 
бўлиш, ўзгаларга ибрат 
кўрсатиш 
Шахснинг ижодкорлиги 
Шахснинг сифатлари 

---

287 
Ижодкорлик ва ижодий қобилиятни ривожлантириш бу ҳар бир талабага алоҳида 
ѐндашув жараѐнидир. Шу сабабли талабаларнинг ижодий қобилиятини шакллантирувчи, 
уни ривожлантирувчи самарали усуллардан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. 
Талабаларда 
ижодий 
қобилиятни 
ривожлантириш 
усуллари 
сифатида 
қуйидагилардан фойдаланиш мумкин: 
1. Таянч иборага асосланган ѐзма ишлар усули. Бундай ѐзма ишлар ихтисосликни 
ҳисобга олган ҳолда, ўрганилаѐтган фаннинг асосий боблари ва қисмлари бўйича 
тузилиши мақсадга мувофиқ. Масалан: Жаҳон тарихи фанидан ―Африка давлатлари ХХ 
аср 2-ярмида‖ боби бўйича қуйидаги таянч иборалардан тузилган ѐзма ишни ўтказиш 
мумкин: ―Ислом конференцияси‖ ташкилоти, ―Совуқ уруш‖ сиѐсати, Ислом 
фундаментализми, Эвиан битимлари, ОПЕК, миллий озодлик ҳаракати, Апартеид тизими, 
Дискриминация, Африка миллий конгреси. 
2.  Талабаларнинг тадқиқот фаолияти орқали ўз-ўзини ривожлантириб бориши. 
Талабаларда тадқиқотчилик фаолияти кўникмаларини шакллантиришдан мақсад фақат 
фан ва техника эришган замонавий ютуқларни таълим жараѐнига татбиқ этишга 
эришишгина эмас, балки янгиликларни излаш, яратиш, мослаштириш, тадбиқ этиш ва 
олинган натижаларни қайта текширишга ўргатишдан иборат. Шу сабабли талабанинг 
тадқиқотчилик 
фаолиятини 
бошланишида 
портфолио 
муҳим 
рол 
ўйнайди. 
“Портфолио”итальян тилидан таржима қилганда ―хужжатлар йиғма жилди, мутахассис 
йиғма жилди‖- деган маънони беради. Портфолио бу, асосан, талабанинг ўз 
имкониятларини намойиш қилиш учун мўлжалланган ишлар тўпламидир. Портфолионинг 
бир қанча турлари мавжуд бўлиб, шулардан бири– муаммолар портфолиосидир. Унда 
маълум бир муаммониечиш мақсадида тўпланган маълумотлар, муаммони ечиш жараѐни 
ва натижалари йиғиб борилади. Портфолионинг бу турида талаба маълумотларни 
қуйидаги йўналишлар бўйича йиғиб бориши тавсия этилади: 
• муаммони ўрганиш учун адабиѐт рўйхати; 
• кичик мавзулар, муаммодоираси, тадқиқот режаси; 
• муҳокамадаги нуқтаи назарлар; 
• цитаталар,афоризмлар; 
• тадқиқот натижалариасосидагихулосалар; 
• тадқиқот усуллари; 
• башоратларваистиқбол; 
Бундай портфолиога материал йиғиш ва уни тизимга келтириш талабаларга 
нафақат ишни етарли даражада бажаришга имконият беради, балки уларнинг 
қизиқишларини илмий даражагача кўтаради.