Ишнинг илмий янгилиги. Тадқиқотнинг илмий янгилиги асосан қуйидагилар билан белгиланади:
– арабча луғавий ўзлашмаларнинг ўзбек тили сўз ясалиш тизимидаги ўрни биринчи бор монографик тарзда тадқиқ қилинди;
– арабча луғавий ўзлашмаларнинг сўз ясалишдаги ясовчи асос (негиз) сифатидаги хусусиятлари номинация қонуниятлари нуқтаи назаридан тадқиқ қилинди;
– сўз ясаш асоси билан ҳосила сўз орасидаги семантик муносабатлар белгиланди;
– арабча луғавий ўзлашмаларга қўшила оладиган сўз ясовчи қўшимчалар таркиби белгиланди, уларнинг функционал хусусияти, маҳсулдорлиги ва частотаси аниқланди;
– арабча луғавий ўзлашмалар асосида ясалишларнинг луғавий-грамматик категориялар (сўз туркумлари)га муносабати тадқиқ қилинди.
Тадқиқот натижаларининг илмий ва амалий аҳамияти. Араб луғавий ўзлашмаларининг ўзбек тили сўз ясалиши жараёнидаги амалини ўрганиш муҳим назарий аҳамият касб этади. Тадқиқот усули арабча лисоний ўзлашмаларнинг ўзбек тилидаги бошқа ўзлашма қатлам сўзларининг ўзбек тилида янги сўзлар ҳосил қилишдаги ўрнини тадқиқ этишда қўл келиши мумкин. Тадқиқотнинг илмий йўналиши туркий лисоний ўзлашмаларнинг туркий бўлмаган тиллар сўз ясалишидаги ўрнини тадқиқ қилиш учун туртки бўлиши мумкин. Ишнинг илмий хулосалари ўзбек тили сўз ясалиши ва лексикологияси бўйича дарслик ва қўлланмалар тайёрлашда қўл келади. Шунингдек, ишнинг материалларидан махсус курс ва махсус семинар машғулотларида самарали фойдаланиш мумкин.
Натижаларнинг жорий қилиниши. Тадқиқотнинг илмий натижаларидан олий ўқув юртларининг филология факультетларида бакалавриат ва магистратура йўналиши бўйича таълим олувчиларга “Ўзбек тилшунослиги”, “Ҳозирги ўзбек тили”, “Ўзбек тили сўз ясалиши”, “Ўзбек тили лексикологияси” фанларини ўқитишда фойдаланиш мумкин.
Ишнинг синовдан ўтиши. Диссертация мавзуси юзасидан “Илм-фан тараққиётида олималарнинг ўрни” (Фарғона, 2006), “Илм заковатимиз сенга, она-Ватан” (Фарғона, 2006), “Актуальные проблемы русской и узбекской филологии” (Наманган, 2010), Ўзбекистон ёш тилшунослари ва адабиётшуносларининг (Тошкент, 2010)да ҳамда “Ўзбек тилшунослигининг долзарб масалалари” (Тошкент, 2011) илмий-амалий анжуманларида маърузалар қилинган.
Диссертация Қўқон давлат педагогика институти ўзбек адабиёти кафедраси йиғилишида ҳамда ЎзР ФА Алишер Навоий номидаги Тил ва адабиёт институти ҳузуридаги ДК 015.04.02 рақамли Ихтисослашган кенгаш қошидаги илмий семинар йиғилишида муҳокама қилиниб, ҳимояга тавсия этилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |