Œзбекистон республикаси фанлар академияси

Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. Ўзбек тилида сўз ясалиши, унинг усуллари, сўз ясовчи морфемалар, уларнинг таркиби, сўз ҳосил қилувчи негизга қўшилиш хусусиятлари ўзбек тилшунослигида қониқарли тадқиқ қилинган. Бу соҳани назарий асослаш ва сўз ясалиши муаммоларини конкрет ўрганиш ишига проф. А.Ғуломов¹, академик А.Ҳожиев², Ё.Тожиев³, А.Бердиалиев⁴, М.Жўрабоева⁵, С.Тошалиева⁶, Ж.Мухторов⁷, М.М.Мирзааҳмедова⁸, Ф.О.Жумаевлар⁹ катта ҳисса қўшганлар.
Қайд қилинган ишларнинг деярли барчасида янги сўз ҳосил қилишда асос ролини ўйнаган лексеманинг хусусиятлари ҳақида, унинг генетик жиҳатдан қайси тилга мансублиги, сўз ясаш тизимидаги фаол ва нофаоллиги, ясовчи асос билан ҳосила сўз орасидаги маъновий муносабатлар ҳақида гапирилмаган.
Диссертация ишининг илмий-тадқиқот ишлари режалари билан боғлиқлиги. Тадқиқот мавзуси Қўқон давлат педагогика институти ўзбек тилшунослиги кафедрасининг истиқболли режаси таркибига киради.
Тадқиқотнинг мақсади. Тадқиқотнинг мақсади ўзбек тилидаги арабча луғавий ўзлашмаларнинг ўзбек тили сўз ясаш тизимидаги ўрни ва аҳамиятини номинация ва деривация назарияси нуқтаи назаридан тадқиқ қилиш ва илмий умумлаштиришдир.
Тадқиқотнинг вазифалари. Асосий мақсадга эришиш учун диссертация олдига қуйидаги вазифалар қўйилди:
– ўзбек тилидаги арабча ўзлашмаларга ўзига хос луғавий-маъновий микротизим сифатида ёндашиш;
– арабча луғавий бирликларнинг ўзбек тилига ўзлашиши билан боғлиқ интралингвистик ва экстралингвистик омилларни аниқлаш ҳамда тавсифлаш;
– арабча лисоний бирликларнинг мотивловчи (ясовчи) асос тавсифидаги имкониятларини аниқлаш ва буни номинация қонуниятлари асосида тадқиқ қилиш;
– арабча ўзлашмаларнинг ўзбек тили луғавий-грамматик категория (сўз туркумлари)ларига кўра сўз ясаш жараёнларини аниқлаш;
– арабча ўзлашмаларнинг ўзбек тили сўз ясалишининг муайян усулларига хос типлари ва моделларини белгилаш ва тавсифлаш.