Œзбекистон республикаси фанлар академияси

Икки мотивловчи восита билан сўз ясаш жараёнида қатнашувчи арабча луғавий бирликлар. Бу гуруҳга одил, мулойим, мойил, жасур, ҳалол, қатъий, фақир, маккор, моҳир, заиф, жоҳил, золим лексемалари киради.
Маккор, моҳир, заиф, жоҳил, фақир, золим, одил лексемалари сўз ясашнинг бир типига мансуб, уларнинг сўз ясаш кўлами ҳам бир хил, -лик ва -она аффикслари билан қўшилиб, муштарак сўз ясалиш жараёнини ҳосил қилади. -лик аффикси ёрдамида бу лексемаларнинг от ясалмалари ясалади: маккорлик, моҳирлик, заифлик, жоҳиллик, фақирлик, золимлик, одиллик. Ишда уларнинг мотивловчи асослик роли ўрганилган.
Нофаол мотивловчи асос вазифасида воқеланувчи арабча луғавий ўзлашмалар. Бу гуруҳга кирувчи арабча луғавий ўзлашмаларнинг ўзига хослиги шундан иборатки, уларнинг сўз ясалиш жараёни атиги битта мотивловчи восита орқали амалга ошади. Шунингдек, нофаол мотивловчи асос вазифасида кўзга ташланувчи бундай арабча луғавий ўзлашмалар бошқа кўплаб арабча луғавий ўзлашмалар билан сўз ясалишининг бир типида иштирок этади.
Нофаол мотивловчи асос мақоми билан тавсифланувчи арабча луғавий ўзлашмалар улар ҳосил қилган ясалмаларнинг луғавий-грамматик категорияси (сўз туркумлари) га кўра гуруҳланади.
2-бобнинг “От туркумига мансуб ясалмалар ҳосил қилувчи арабча луғавий ўзлашмалар” бўлимида от, феъл, сифат туркумларига мансуб лексемаларни ҳосил қилувчи арабча луғавий асослар таҳлил қилинган.
Диссертациянинг учинчи боби “Арабча луғавий ўзлашмаларнинг ноаффиксал ва оралиқ усулларда ҳосил бўлган ясалмалар таркибидаги мақоми” деб номланган бўлиб, сўз ясашнинг ноаффиксал ва оралиқ усуллари тадқиқ қилинади.
Ишда арабча луғавий бирликлар иштирокида ҳосил бўлувчи сўз ясаш жараёни ясовчи (мотивловчи) восита (формант)нинг характерига кўра қуйидагича гуруҳланган: 1) аффиксал сўз ясалиши, 2) ноаффиксал сўз ясалиши, 3) оралиқ сўз ясалиши.
Ноаффиксал сўз ясалиши анъанавий номланишдаги композиция усулига мувофиқ келади. Бу усул ёрдамида ясалган ясалмалар характерига кўра уч хил бўлади: 1) қўшма сўзлар; 2) жуфт сўзлар; 3) такрорий сўзлар.