Ўзбекистон республикаси фанлар академияси навоий бўлими ташкил этилганининг 5 йиллигига бағишланган “фан, таълим ва ишлаб чиқаришнинг

МЕЖДУНАРОДНАЯ НАУЧНО-ПРАКТИЧЕСКАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ 
«ИНТЕГРАЦИЯ НАУКИ, ОБРАЗОВАНИЯ И ПРОИЗВОДСТВА – ЗАЛОГ ПРОГРЕССА И 
ПРОЦВЕТАНИЯ», ТОМ I, ГОРОД НАВОИ, РЕСПУБЛИКА УЗБЕКИСТАН, 2022 
- 179 -
даврининг ўзига ҳос – литологик, петрографик, стратиграфик ва тектоник 
ҳусусиятларини ҳамда норуда фойдали қазилмаларга истиқболлилигини 
ўрганиш ва таҳлил қилиш долзарб масалалардан ҳисобланади. 
Эрта эоцен.
Сувости дельтаси фациал камари. 
Сувости дельтаси 
фациал камарининг динамикаси, барча ер усти ва сув ости оқимларида 
бўлгани каби прогрессив хусусиятга эга. Генетик жиҳатдан, бу камар 
текислик водийси камарининг сув устидаги дельта қисми билан боғлиқ 
бўлиб, унинг сув остидаги бевосита давоми ҳисобланади. Бу камар 
Жанубий Фарғонанинг эрта-ўрта Сузоқ, Сузоқ-Олой қатламларида ва 
Сумсар ритм ҳосиласида кенг ривожланган. Палеоген қатламлари 
кесмасида қалинлиги бир неча ўн метрдан бир неча юз метргача бўлган 
чўкмалар аниқ ажралиб туради. Ўрганилган ҳудуднинг жанубий қисмида 
Сузоқ, Олой ва Сумсарнинг илк даврларида анча барқарор сув ости 
дельтаси фацияси муҳити мавжуд бўлган. Бундай шароитда ётқизилган 
чўкинди жинслар баъзан бир-биридан ажратилган, гоҳида бир-бири билан 
тор ва кенг поясларга туташиб, ғарбдан шарққа ўнлаб километрларга 
чўзилган. Кўриб чиқилаётган ҳудуднинг сув ости дельталари денгиз ёки 
кўрфаз зонасида шаклланган, бу ерда замонавий дельталар сингари, 
пасттекислик дарёларидан бошланиб сув хавзалари томон чуқур кириб 
боради. 
Палеоисфара, Палеоходжабақирган, камдан-кам ҳолларда Палеосох ва 
Палеоаксу дарёларининг сув ости дельталари кўрфазнинг жанубий қисмида 
вақт ва макон бўйича нисбатан бир хил бўлганлигидан далолат беради. 
Сузоқ даврида улар бир-бири билан қўшилиб, планда ягона сув ости 
делталари зонасини ҳосил қилган.
Богонал, Нарчи, Қора-Мерген кесмаларида оҳакли гил ва 
мергелларнинг мавжудлиги, Санъат Жилға ва Ченгелди кесмаларида эса 
ҳавзанинг бу қисмига қайсидир манбадан калций карбонат компонентлари 
олиб келинганлиги эҳтимоли катта. 
Тошкентолди ҳудудининг қолган қисмини Қизилқум ҳавзаси билан 
боғланган саёз очиқ денгиз эгаллаган ва у Қоратов этагига қадар давом 
этган. 
Тошкентолди вилоятида, ҳавзанинг тубида опокасимон гиллар ва 
опокалар билан бирга яшил рангли гиллар тўпланган. 
Қуйи эоценда Тошкентолди ва унга туташ ҳудудларда вулқон 
фаоллиги белгилари намоён бўлганлиги ҳақида маълумотлар мавжуд эмас. 
Ўрта эоцен (Олой ётқизиқлари) даврида жанубий Фарғонанинг бир қатор 
кесмалари таркибида вулқон кулларининг ҳосилаларидан ташкил топган 
қатламлар топилган. 

---