Ўзбекистон республикаси фанлар академияси алишер навоий номидаги тил ва адабиёт институти

Муаммонинг ўрганилганлик даражаси.
Ўзбек тилшунослигида 
терминлар семантикасига оид масалалар етарлича тадқиқ қилинмаган. 
Тилшуносликда терминологик масалаларга оид кўпгина тадқиқотлар олиб 
борилган бўлса-да, мазкур масала ўзининг етарлича тасдиғини топган, дея 
олмаймиз. Жуда кўплаб ўз ечимини кутаётган муаммолар ҳалигача мавжуд. 
Айниқса, терминнинг семантикасига оид масалалар жиддий тадқиқ этилиши 
лозим.
Ўзбек тилшунослигидаги айрим ишлар таркибида, масалан, 
С.Иброҳимовнинг тадқиқотларида касб-ҳунар терминларининг семантик 
усул билан ҳосил бўлиши хусусида ҳам сўз боради.
3
Шу билан бирга, ўтган 
асрнинг 70-йилларидан кейин ўзбек тили терминологик тизимларини тадқиқ 
этишга бағишланган ишлар таркибида мазкур масала у ёки бу даражада 
ёритила бошлади. Шу жумладан, С.Акобиров, А.Ҳожиев, Н.Маматов, 
Р.Дониёров, Ҳ.Жамолхонов, О.Рамазонов, А.Мадвалиев, А.Ҳусанов, 
А.Собиров, М.Абдиев, И.Пардаевa, З.Мираҳмедова, А.Маматов, Ҳ.Ёдгоров, 
3
Иброҳимов С. Фарғона шеваларининг касб-ҳунар лексикаси. I. -Тошкент: Фан, 1956; Фарғона 
шеваларининг касб-ҳунар лексикаси. II-III. - Тошкент: Ўз ФА нашриёти, 1959. 

---

6 
С.Азизов каби олимларнинг диссертация ва монографияларида семантик 
усул билан термин ҳосил бўлиши ҳақида муайян фикрлар билдирилган.
4
Шундай бўлса-да, ҳанузгача ўзбек тилшунослигида семантик усул 
билан термин ҳосил бўлиши ҳақида яхлит бир монографик иш юзага 
келмаганлигини таъкидлаб ўтиш жоиз. Ваҳолонки, бошқа тиллар каби ўзбек 
тилида ҳам терминлар ҳосил бўлишида семантик усул билан ҳосил 
бўлишнинг ўзига хос ўрни бор. Шундай экан, бирор соҳада қўлланиб 
келаётган терминларнинг бошқа соҳа терминларига айланиш жараёни, бунда 
кўчимларнинг таъсири, аниқроғи, социолингвистик омилларнинг амал 
қилиши каби семантик усул билан ҳосил бўлган терминларни, яъни 
транстерминларни ҳам махсус тадқиқ этишни тақозо этади. Қайд этилганлар 
тадқиқот мавзуининг долзарб