Ўзбекистон республикаси банк-молия академияси, тошкент ирригация ва мелиорация институти ва тошкент молия институти ҳузуридаги фан доктори илмий даражасини берувчи

3-жадвал 
Молиявий натижалар шаклланишига оид баланс назарияларининг 
қиёсий таҳлили
16
 
Мезон 
Баланс назариялари ва уларнинг номланиши 
Статик
Динамик
Органик
Ҳисоблаш мақсади 
Тўловга лаёқатлилик, 
молиявий 
барқарорликни 
аниқлаш 
Рентабелликни 
аниқлаш 
Молиявий 
натижаларни аниқлаш 
ва мулкий ҳолатни 
баҳолаш 
Фойдаланувчилар 
манфаати 
Кредитор ва 
инвесторлар 
манфаатларини ҳимоя 
қилиш 
Мулкдорлар 
манфаатларини ҳимоя 
қилиш 
Ҳам ташқи, ҳам ички 
фойдаланувчилар 
манфаатларини ҳимоя 
қилиш 
Ҳисоблаш 
элементлари 
Актив, капитал, 
мажбурият
Даромад, харажат, 
фойда 
Актив, капитал, 
мажбурият, даромад, 
харажат, фойда 
Элементларни 
баҳолаш 
Муаяйн вақтда 
инвентаризация 
ўтказиш натижасида 
асосий элементларни 
баҳолаш 
Таннарх бўйича 
асосий элементларни 
баҳолаш 
Жорий қиймат бўйича 
баҳолаш 
Фикримизча, органик баланс назарияси статик ва динамик назария 
ўртасидаги қарама-қаршиликларни бартараф этиш ҳамда ҳисоботдан 
фойдаланувчиларга хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятининг объектив 
ҳолатини тақдим этиш, жорий мулкий ҳолатни, фойда (зарар)ни ҳаққоний 
акс эттириш ва кутилаётган даромадлар ҳақида ахборот беришга имконият 
яратади. 
Органик баланс назарияси МҲХС талабларига тўла жавоб беради, 
чунки ҳозирги пайтда долзарб бўлган жорий қиймат концепцияси моҳиятан 
активларни қайта баҳолашни назарда тутади. 
Диссeртaциянинг иккинчи бoби 
“Молиявий натижалар ҳисобининг 
методологик муаммолари”
дeб нoмлaниб, ундa молиявий натижалар 
ҳисобини юритиш ва молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботни 
шакллантиришда ҳисоб принциплари қўлланилишининг услубий жиҳатлари, 
бухгалтерия ҳисобида молиявий натижаларни акс эттиришнинг концептуал 
ёндашувлари, 
бухгалтерия 
ҳисобида 
даромад 
ва 
харажатларни 
16
Муаллиф томонидан тузилган. 

---

18 
бюджетлаштириш 
методологиясини 
такомиллаштириш 
масалалари 
ёритилган.
Бухгалтерия ҳисобида фойданинг моҳиятини акс эттирувчи турли хил 
кўрсаткичларнинг жамлашуви унинг кўп қирралилигини ифодалаб, 
иқтисодий жараёнлар хусусидаги ахборотларнинг аниқлигини таъминлайди. 
Тадқиқот давомида мамлакатимиз иқтисодиётининг учта муҳим саноат 
тармоғида фаолият юритаётган йирик корхоналарнинг молиявий натижалар 
тўғрисидаги 
ҳисобот 
маълумотлари 
ўрганилди. 
Хусусан, 
“Тошкентдонмаҳсулотлари” 
АЖ, 
“Дўстликдонмаҳсулотлари” 
АЖ,
“Алимкент пахта тозалаш” АЖ, “Қорасув пахта тозалаш” АЖ ва “Гулистон 
экстракт ёғ” АЖ даромадлари таркибида маҳсулот (иш ва хизмат) ларни 
сотишдан соф тушумнинг салмоғига баҳо берилди (3-расм).