Ўзбекистон республикаси банк-молия академияси “банк иши” кафедраси

V-боб. ХУЛОСА 
5.1.
 
Тадқиқот саволига тегишли натижаларнинг қисқача ифодаси 
Бизнинг тадқиқот саволларимиздан биринчиси тижорат банкларида 
муаммоли активларни келиб чиқиш сабаблари нималардан иборат деган 
савол эди. Ушбу саволга ўрганилган назарий ёндашувлар асосида муаммоли 
активларни келиб чиқишига ички ва ташқи омиллар сабаб бўлади деб жавоб 
беришимиз мумкин. Ички омиллар қуйидагилардан иборат: 

мижознинг кредит олиш учун тақдим қилинган аризасига илова 
қилинган 
хужжатлари 
кредит 
мутахасислари 
томонидан 
тўлиқ 
ўрганилмасдан, унинг кредитга лаёқати ва потенциали етарлича тахлил 
қилинмасдан кредит ажратилиши; 

кредит таъминоти учун етарлича ликвид таъминот олинмаслиги; 

кредит даври давомида мониторинг ишларининг ўз вақтида олиб 
борилмаслиги. 
Ташқи омил сифатида қуйидагиларни келтиришимиз мумкин: 

мижознинг молиявий холатини ёмонлашуви; 

кредит таъминотини қийматини қардсизланиши ва йўқолиши, 
бузилиши; 

мамлакатдаги иқтисодий ва сиёсий мухитнинг ўзгариши; 

иқтисодий инқирозлар ва бошқа форс-можор холатлар. 
Иккинчи тадқиқот саволимизга яъни актив амалиётлар билан 
шуғилланувчи мутахасисларни билими ва кўникмаларини қандай оттириш 
мумкин деган саволга қуйидагича жавоб беришимиз мумкин: 

мутахасисларни соха бўйича йилига камида бир марта ўқитиш, уларга 
мавзу бўйича мамлакатимиздаги ва хориждаги методларни ўргатиб бориш, 
иложи бўлса хорижда тажриба орттиришни йўлга қўйиш лозим; 

мутахасисларни муаммоли актив юзасидан ўтказиладиган Кредит 
Комиссияси мухокамасида қатнашишларини таъминлаш; 

ёш мутахасисларни тажрибали мутахаисларга бириктириш. 

---

57 
Учинчи савол яъни тижорат банкларида муаммоли активларни 
камайтиришнинг қандай чоралари мавжуд деган саволга қуйидагича жавоб 
беришимиз мумкин: 

муаммоли активларни вужудга келишини олдини олиш, бунинг учун 
активларни жойлаштиришда унинг қайтишини мукаммал ўрганиб чиқиш; 

кредит бюроси фаолиятини ошириш, ушбу ташкилот томонидан 
берилган маълумотни тўғрилигига уларни ва уларга маълумот берувчи 
ташкилотлар жавобгарлигини таъминлаш хамда тижорат банклари 
томонидан ҳар бир мижоз бўйича Кредит бюросидан маълумот олиш 
мажбурийлигини ва ушбу маълумотлар салбий бўлганда кредит 
ажратмасликни меъёрий хужжатларга киритиш; 

кредит бюросида кредит тарихи ёмон мижозлар рўйхатини яъни қора 
рўйхатни шакиллантириш ва бу рўйхатдагиларга асосли маълумотлар билан 
ўзини оқламагунгача молиялаштиришни тўхтатиш; 

тижорат банкларида муаммоли активлар билан шуғиллануви алохида 
бўлимма ташкил қилиш, бўлимма таркибига юрист шатини киритиш ва бу 
бўлимлар фаолиятини бошқа актив амалиётлар билан шуғилланувчи 
бўлимлар фаолияти билан уйғунлаштириш хамда банкдаги барча актив 
амалиётларни кўриб чиқувчи кўмиталарга ушбу бўлим мутахасисларидан 
бирини аъзоликка киритиш; 

мамлакатимизда муаммоли активлар билан шуғилланувчи ва уларни 
сотиб олиш имкониятига эга коллектрлик органларини ташкил қилиш.