Тасвирнинг масштаби
Кесим баландлиги
1:10000
1,0, 2,0 ва 5 м
1:5000
0,5, 1,0 ва 2 м
1:2000
0,5 ва 1,0 м
1:1000
0,25, 0,50 ва 1 м
1:500
0,25 ва 0,5 м
67
Ўлчашларда пикет ва реълеф нуқталар тасвирнинг масштабига кўра,
қуйидаги миқдордан кам бўлмаслиги талаб этилади:
Тасвир масштаби
1:500
1:1000
1:2000
1:50000
Минимал сони:
1 км
2
140
80
50
20
1 планшет
10
20
50
90
Жойида тасвир олиш (тахеометрик йўл) асос яратиш тартиби.
Тахеометрик тасвир олишда теодолит йўлларидан тузилган полигонни
ҳам асос этиб олиниши мумкин. Тахеометрик йўл тузишда теодолит билан
тасвир олишдаги ўлчашлар, усуллар, ўлчаш аниқликлари ва жадваллар
қўлланилади.
1. Тахеометр йўлининг бурилиш нуқталари (таянч нуқталар) танланиб,
жойида қозиқлар билан мустаҳкамланади; Таянч нуқталар оралиғи таҳминан
40 − 150 м этиб белгиланади. Танланган таянч нуқталардан орқадаги ва
олдиндаги қозиқ (нуқталар) кўриниши шарт этиб қўйилган;
3. Таянч нуқталар оралиғи лента билан олдинга ва орқага қараб
ўлчанади. Ўлчанган миқдорларнинг фарқи 1/2500 дан (100 м га 5 см) катта
бўлмаслиги талаб этилади .
4. Таянч нуқталар орасидаги қиялик 2
ο
дан катта бўлса, улар орасидаги
вертикал бурчак ўлчанади. Вертикал бурчак ўлчаш ва қияликни ҳисоблаш
усули юқорида баѐн қилинган тартибда бажарилади.
5. Таянч нуқталар орасидаги ички горизантал бурчаклар ўлчанади.
Бурчак ўлчашлар ―приѐмлар усулида‖ 30′′ хатоликда олиб борилади.
Тахеометрик йўлларининг таянч нуқталаридан тафсилот ва рельеф
нуқталарни тасвирга олиш кетма – кетлиги.
Пикет (тафсилот) ва рельеф нуқталаринг тасвирга олиш ишлари
қуйидагича олиб борилади:
А) Теодолит таянч нуқтага ўрнатилиб, иш ҳолатига келтирилади;
Б) Теодолитнинг баландлиги
(i)
ўлчаниб, рейкада белгиланади;
В) Теодолитнинг кўриш трубасининг ―нўл ўрни ‖топилади;
Г) Теодолит ўрнатилган таянч нуқтадан кейинги таянч нуқтага
қаратилиб, лимб ва алидаданинг нўллари туташтирилади;
Д) Теодолитнинг лимб винти маҳкамланиб, соат миллари бўйлаб,
―қутбий усулда‖ реълеф нуқталар (жойнинг релъефига кўра бизни мисолда 8
− 20 та) ва тафсилотларга қўйилган пикет рейкаларга қаратилиб, горизонтал
доирадан горизонтал бурчак (микраскопдан) ва кўриш трубасидан масофа ва
вертикал доирадан вертикал саноқ олинади.
Барча ўлчаш натижалари жадвалга жамланади.
Е) Таянч нуқтада ўлчаш жараѐнида реълеф ва пикет нуқтанинг таҳминий
жойи, реълефнинг йўналиши, тартиб рақами ва тафсилот нуқталари
кўрсатилган (ҳомаки чизма) кроки чизилади (14.1-расм).
68
14.1-расм. Таянч нуқтада реълеф ва тафсилот нуқталари кўрсатилган кроки
чизмасининг кўриниши: 1,2, 3...n − нуқталарнинг тартиб рақами; СТ 2, СТ3, СТ4 − таянч
нуқталар (станциялар); Стрелкалар билан рельефнинг йўналиши кўрсатилган.
Do'stlaringiz bilan baham: |