Ўзбекистон Республикаси алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги

2. Шикастланишларнинг турлари

Шикастланишлар турига караб:
- механик (яра тошиши, синиш)
- термек (куйиш, совуқ уриш)
- кимёвий (куйиш, ўткир заҳарланиш)
- электр қувватидан шикастланишларга бўлинади.
Шикастланиш жойига қараб эса оёқ ва бош шикастланиши (кўздан бошқа) гавда, қўл (бармоқлардан ташқари), шунингдек, кўп жойларнинг шикастланишига бўлинади.
Шикастланишлар оғир-янгиллигига кўра меҳнат қобилияти йўқолмайдиган - енгил шикастланишга, меҳнат қобилияти бир кунлаб, ҳафталаб ва ҳатто ойлаб йўқотиладиган ўртага ва оғир шикастланишларга бўлинади.
Шикастланишнинг оғир тури меҳнат қилишга қобилиятини мутлақо йўқотишга сабаб бўлиши ва ногиронликка олиб келиши мумкин.

3. Шикастланишларнинг келиб чиқишининг
асосий сабаблари.

Техник жиҳозларнинг носозлиги натижасида, дастгоҳларнинг тўхтаб қолиши тасмаларнинг узилиб кетиши ва шу каби ходисалар шикастланишларга олиб келади. Бунга уларнинг ўз вақтида эҳтиёт юзасидан таъмирланмаганлиги, узлуксиз ишлаши натижасида айрим қисмларнинг ишдан чиқиши сабаб бўлиши мумкин. Шундай ҳодисалар руй бермаслиги учун меҳнат хавфсизлиги бўйича жавобгар шахсларнинг доимий назорати талаб этилади.
Технологик жараёнинг бузилиши натижасида термик, кимёвий жароҳатланиш ва ўткир заҳарланишлар юзага келади.
Бунинг олдини олиш учун режа асосида ишчиларнинг билимини ўз вақтида текшириб туриш ва йўриқлар бериш катта аҳамиятга эгадир. Қўл кучи билан бошқариладиган ишлар, транспортларга юк тошиш, ортиш ва тушириш жараёнларнинг етарли даражада механизациялаш тирилмаганлиги меҳнат шароити яхши ташкил қилинмаганлигини билдиради.
Ишлаб чиқариш ҳажмига нисбатан иш корхоналарининг кичиклик қилиб қолиши, тайёр махсулотларни сақлаш хоналарининг (омборларнинг) шароити хоналарининг бўлмаслиги, маҳсулотни тайёрлов жойларидан ўз вақтида олиб кетилмаслиги, йўлларнинг тор бўлиши, иш шикастланиши хавфининг ортишига сабаб бўлади.
Корхоналарда санитар ҳолатининг қониқарсиз бўлишининг асосий сабабларига хоналар сатҳининг сирпанчиклиги ва текис бўлмаслиги, корхона ҳовлисидаги йўлакнинг ўйдум-чуқурлиги, яратиш қурилмалари қувватининг камлиги, дереза ойналарининг чанг босиши, чанг ва газлар микдорининг меъёридан ортиқ бўлиши натижасида диққат - эътиборнинг кучайиши, шовқин босимининг юқори бўлишини мисол килиб келтириш мумкин.