Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси тошкент ахборот технологиялари университети

 
 
Мавзуни ўқитишда қўлланиладиган педогогик технологиялар. 
 
Синдикат, ақлий ҳужум, кичик гуруҳларда ишлаш. 
 
 
 
 
 
 
 

---

213 
Мавзу-16 Бошқарув ҳисоби тўғрисида тушунча ва унинг асосий 
тамойиллари 
 
1.
Бошқарув ҳисоби ва унинг аҳамияти 
2.Бошқарув ва молиявий ҳисобнинг ўзаро боғлиқлиги 
3. Ривожланган мамлакатларда бошқарув ҳисобини ташкил этиш 
тажрибаси 
Хулоса. 
Мавзу юзасидан савол ва топшириклар. 
Таянч иборалари. 
 
1.
Бошқарув ҳисоби ва унинг аҳамияти. 
Ҳозирги шароитда олинган ахборот олий сифатли ва самарадор, ҳам 
ички, ҳам ташқи фойдаланувчилар талабини қондирадиган бўлиши лозим. Бу 
шуни англатадики, бухгалтерия ахбороти кўрсаткичларнинг энг кам 
миқдоридан иборат бўлиши, аммо бошқарув иерархиясининг турли 
даражаларидаги унинг фойдаланувчиларидан энг кўп миқдорини қондириши 
лозим. Тақдим этиладиган ахборот зарур, муҳим ва мақсадга мувофиқ 
бўлиши, ортиқча кўрсаткичларни истисно этиши керак. Бундан ташқари, 
бухгалтерия ахбороти энг кам миқдорда меҳнат ва вақт сарф қилган ҳолда 
шакллантирилиши зарур.
Бухгалтерия ҳисобининг халқаро стандартларига таяниб, “Бошқарув 
ҳисоби”га қуйидаги таърифларни бериш мумкин: 
Биринчидан, бошқарув ҳисоби - бу фақатгина шу кунларда бизнинг 
амалиётда қўлланилаётган ишлаб чиқариш харажатларининг ҳисоби ва 
маҳсулот таннарҳини калькуляция қилишдангина иборат эмас. 
Иккинчидан, бошқарув ҳисоби - фақатгина ҳисобни (бухгалтерия ва 
тезкор ҳисобни) эмас, балки ҳисоб маълумотларини қайта ишлаш ва 
уларнинг таҳлилини ҳам ўз ичига олади. 
Учинчидан, бошқарув ҳисоби - истиқболни белгилашга, қарор қабул 
қилишга ва бошқарувга зарур бўлган маълумотларнинг ўз вақтида ва тўлиқ 
етказиб берилиши устидан назорат қилишга алоҳида эътиборни қаратади. 
Тўртинчидан, бошқарув ҳисоби - ҳисоб ва таҳлил вазифаларидан 
ташқари, харажатлар, маҳсулот ишлаб чиқариш, алоҳида турдаги 
маҳсулотларнинг рентабеллиги ва қарор қабул қилиш устидан бошқариш 
функциясини ҳам бажаради. 
Юқорида қайд этилганларни умумлаштирган ҳолда айтиш мумкинки, 
ҳисоб ахбороти бухгалтерия ҳисобининг ўзи учунгина шакллантирилиши 
керак эмас, балки унинг ички ва ташқи фойдаланувчиларига фойдали 
бўлиши, тахминлаш, режалаштириш, меъёрлаштириш, таҳлил ва назорат 
жараёнларини амалга ошириш, яъни самарали бошқарув қарорлари қабул 
қилишнинг муҳим воситаси бўлиши учун зарурий асос бўлиб хизмат қилиши 
керак. Юқорида санаб ўтилган барча талабларни қондириш учун ахборотни 
тўплаш, ишлов бериш ва акс эттиришнинг турли усулларидан фойдаланиш 
зарур.

---

214 
Иқтисодий жиҳатдан ривожланган мамлакатларда бу муаммо 
бухгалтерия ҳисоби бутун тизимини икки кичик тизим: молиявий ва 
бошқарув тизимига бўлиш орқали ҳал этилган.
Ишлаб чиқариш менежментида бошқарув субъектини аксар ҳолларда 
хўжалик раҳбарлари, кўплаб бошқарув органлари ташкил этади. Бошқарув 
таъсири қонунларда, фармойишларда, режаларда, дастурларда, қарорларда, 
меъёрий хужжатларда, тавсияларда, йўриқномаларда, ашёларда, молиявий 
рағбатлар ва воситаларда, ахлоқий-таассуротда намоён бўлади. 
Бошқарувнинг ҳар қандай тизими самарадорлиги кўпроқ унинг бошқарув 
қуролларидан фойдаланишига боғлиқ бўлади.