Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва телекоммуникация технологиялари давлат қЎмитаси тошкент ахборот технологиялари университети

 
5. Айланма ведомостлар. 
Корхонада мавжуд бўлган хўжалик маблағ ва улар ташкил топиш 
манбаларини ҳолати ҳақида, умуман корхона хўжалик фаолияти, молиявий 
натижаларига баҳо бериш учун баланс тузилади. Маълумотларни балансга 
кўчиришдан олдин ҳисоб ишлари тўғри юритилганлигини, ҳамда хўжалик 
молиявий ҳолатига баҳо бериш ва баланс тузиш учун оборат ведомостлари 
тузилади. Айланма ведомостлари икки хил бўлади: 
1.
Синтетик ҳисоб синтетик счётлари бўйича оборот ведомости. 
2.
Аналитик ҳисоб аналитик счётлари бўйича оборот ведомости. 
Айланма ведомостларида объектларнинг бошланғич қолдиғи ой 
давомидаги харакати ва ой охирига қолдиғи акс эттирилади.
Синтетик счётларда маълумотлар умумлаштирилиб, фақат пул 
кўрсаткичида ифодалангани учун синтетик ҳисоб синтетик счётлари айланма 
ведомостлари қўйидагича шаклда бўлади. 
Счётлар
Рақами 
Счётларнинг 
номи
Бошлангич 
қолдиқ 
Айланма 
Охирги 
қолдиқ 
Дт 
Кт 
Дт 
Кт 
Дт 
Кт 
Аналитик счётларда эса натура ва бошқа ўлчов бирликлари 
қўлланилиши улар шаклини қўйидаги кўринишда бўлишини тақазо этади. 
Объектла
р номи
Баҳоси Бошлангич 
қолдиқ 
Кирим
Чиким 
Охирги 
қолдиқ 
Сон
и 
Сумм
а 
Сон
и 
Сумма Сон
и 
Сумма Сон
и 
Сумма 
Аналитик қайси синтетик счёт доирасида очилган бўлса, уни айланма 
қайдномадаги маълумотлар тегишли синтетик счёт маълумотлари билан мос 
келиши зарур. Синтентик ҳисоб счётлари бўйича айланма бошланғич қолдиқ 
қаторидаги Дебет ва Кредит суммалари тенг келиши шарт бу тенглик 
улардаги кўрсаткичлар хўжалик маблағлари (актив счётлар) ва улар ташкил 
топиш манбалари (пассив счётлар) бошланғич қолдиқларини билдириши 
билан изоҳланади. Айланма бўлмидаги Дебет ва Кредит суммалари 
жамининг ҳам тенглиги зарурий шарт бўлиб, бу тенглик эса хўжалик 
жараёнларини бухгалтерия проводкаси орқали бир вақтда бир хил суммани 

---

44 
бир счётнинг дебети ва икки счёт кредитида икки ёқламаёзув орқали акс 
эттириши билан изоҳланади. Охирги бўлимдаги Дебет ва Кредит суммалар 
жами тенглиги корхонадиги мавжуд бўлган хўжалик маблағлар ва улар 
ташкил топган манбаларини айланма қайднома тузилаётган вақтдаги миқдор 
ҳолатини билдириши билан тушунтирилади.