Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
ЖАҲОН ТИЛЛАРИНИ ЎРГАТИШДА ФИЛЬМЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИНГ 
АҲАМИЯТИ ВА УСУЛЛАРИ 
 
F.F.Saidov (TATU,assistent) 
Мамлакатимизнинг жаҳон ҳамжамиятига фаол кириб бориши ва халқаро 
ташкилотларда иштирок этиши, Ўзбекистонга кўплаб хорижий давлатлардан 
меҳмонларнинг ташриф буюришлари, туризм ва ташқи савдо муносабатларининг 
ривожланиши хорижий тиллар бўйича етук малакали кадрлар тайёрлаш масаласи 
тилшунослик соҳасида ҳам катта ўзгаришларга туртки бўлди. Бу ўз навбатида тилшунос ва 
педагоглар олдига катта масъулият юклади. Бугунги кун педагоги ўзи ўргатаётган хорижий 
тилни мукаммал билишидан ташқари замонавий ахборот технологиялардан фойдалана 
оладиган мутахассис бўлмоғи лозим.
Республикамизда телекоммуникация тизими тез суратлар билан ривожланмоқда ва 
ушбу тизим мамлакатимиз таълим муассасаларида ўз ифодасини топмоқда. Ҳозирги кунда 
қайси ўқув юртига ташриф буюрманг сиз у ерда мультимедиа марказлари ва мультимедиа 
хоналарини фаолият юритаётганлигининг шоҳиди бўласиз. Мультимедиа марказларидан 
таълим сифатини ошириш учун кўпгина мақсадларда фойдаланиб келинмоқда. Айниқса 
талаба ёшларга жаҳон тилларини ўқитишда замонавий технологияларнинг муҳимлиги 
соҳада ҳали қилинадиган ишларнинг кўплигидан далолат беради. Қилинаётган ишлар 
мисолида ҳар хил видео қулланмалар ёки филмлар ва қизиқарли мақсади тилларни 
ўргатишга мўлжалланган сериалларни мисол қилиб олишимиз мумкин. Айниқса соҳада 
инглиз тилини ўрганиш буйича қулланмаларинг купайиши ва уларни мультимедиа 
воситалари орқали ўргатилиши оммалашиб кетди.
Келинг авваламбор инглиз тилини ўқитишда талабаларга фильмларнинг намойиши 
аҳамияти ҳақида тўхталиб ўтсак. Хўш, фильмлар талабаларга нима беради: 
•
Талаба фильм намойишидан завқ олади. 
•
Фильм талабанинг диққат-эътиборини қамраб олади. Ҳатто энг бесабр дангаса 
талабалар ҳам дарсга қизиқиб қарай бошлайди. 
•
Фильм визуал элементлардан иборат бўлиб, талаба қийинроқ бўлган 
диалогларни осонроқ англайди. 
•
Ўқувчида кўриб, эшитиб-тушуниш малакаси шаклланади. 
•
Ўрганувчи айрим сўз ва ибораларни фильм намойишига қадар нотўғри талаффуз 
қилганлигини англайди, унинг нутқи ривожланади. 
•
Тил ўрганиш билан бир қаторда ўрганувчи хорижий давлатнинг инсонлари, 
унинг тарихи, маданияти, урф-одатлари ва анъаналари тўғрисида аниқроқ маълумотга эга 
бўлади, зеро тил маданият, тарих, урф-одатлар билан узвий боғлиқдир. 
•
Ўқувчи фильм муҳокамаси сабаб эркин фикрлашга ўрганади. 
•
Субтитрли фильмлар ўқувчида чет тилида ўқиш малакасини шакллантиради. 
Хорижий тиллардаги фильмларни талабаларга намойиш этишдан олдин ўқитувчи 
бир қанча тартибларга риоя қилмоғи лозим: 
Фильмнинг тўғри 
танланиши 
Ўқувчи ёши 
ва кенг 
аудиторияга 
мослиги 
Фильмни бизнинг 
маънавиятимизга 
зид 
бўлган 
мафкурадан 
холилиги 
Талабаларнинг 
тилни 
тушиниш 
даражасини 
ҳисобга олиб 
Дарс 
вақти 
билан фильм 
вақтининг 
мослиги 

---

26 
Фильмларни намойиш этишнинг икки услуби мавжуд: 
1.
Фильмнинг бир қисми намойиш этилиб, 5-10 минутдан сўнг тўхтатилади. Сўнгра 
ўқитувчи тамонидан лавҳани тушинганлик даражаси аниқланади, лавҳадаги янги сўзлар ва 
иборалар таржимаси ўргатилади. 
2.
Фильм тўлалигича намойиш этилади ва талабалар тушунмаган сўзларини 
дафтарга ёзиб боради. Фильм туганидан сўнг уни тушунганлиги ҳақида талабаларга 
уйларида ёзиб келишлари айтилади, кейинги дарсда унинг муҳокамаси ўтказилади.
Фильм тўғрисида берилиши мумкин бўлган саволлар қуйидагича бўлиши мумкин:
1.
Фильм нима ҳақида экан? 
2.
Қайси жанрда ишланган, драма, тарихий, комедия ёки жангари? 
3.
Фильм бирор китобга асосланиб ишланганми? Асар авторини танийсанми? 
4.
Фильмда қайcи актёрлар ўйнаган? 
5.
Намойиш чоғида сен нимани ҳис қилдинг? 
6.
Фильмдаги қайси лавҳа сени таъсирлантирди? 
7.
Фильм охири қандай якун топди? 
8.
Фильм ҳақида қандай таассуротдасан? 
Ҳаммамизга маълумки, бугунги кунда интернет бой ахборот маркази бўлганлиги 
боис талабалар фильмга алоқадор бўлган маълумотларни олишда ундан фойдаланишлари 
мақсадга мувофиқдир.
Бу маълумотлар, дейлик фильм бирор ёзувчининг асари асосида ишланган бўлса 
авторнинг биографияси, фильм продюсори ва актёрлар тўғрисида, ушбу хорижий давлат 
географияси, тарихи ва бошқалар бўлиши мумкин.
Мен ҳар гал фильмлар билан ишлаганимда талабаларнинг кейинги фильм 
намойишини интизорлик билан кутишларининг гувоҳи бўламан.