Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
2-rasm. Keng polosali kirish tarmoq texnologiyalari 
 
Simsiz texnologiyalar: Simsiz tarmoqlar mijoz va operator tarmog'i o'rtasida 
aloqani ta'minlash uchun radio yoki mikroto'lqinli chastotalardan foydalanadi. Simsiz 
kirish texnologiyalari odatda uchta toifaga bo'linadi: yer usti (statsionar simsiz 
ulanish - FWA), mobil yer usti (uyali simsiz ulanish - MWA) va sun'iy yo'ldosh 
(ko'chmanchi simsiz ulanish - NWA). Ruxsat etilgan yer usti simsiz ulanish - bu 
mahalliy sikldagi mis yoki koaksiyal kabellardan foydalanish uchun simsiz 
texnologiyalar [3]. 
Adabiyotlar 
[1] E. Vong, “
Next-Generation Broadband Access Networks and Technologies
,” Proc. Journal 
of Lightwave Technology, Vol. 30, Feb. 15, 2012, pp. 597-608.
 
[2] J. Paulo and R. Pereira, “A cost model for broadband access networks: FTTx versus 
WiMAX,”Proc.Second International Conference on Access Networks&Workshops,22-24Aug. 2007 
[3] J. P. Pereira and J. A. Pires, "Broadband Technologies and the Access Network," Proc. in 7º 
CAPSI CAPSI, 2007, pp. 50-60. 
 
MULTIMEDIA DASTURLARINI REAL VAQTDA KENG POLOSALI 
TARMOQLARDA QO’LLANILISHI 
 
V.A. Namozov (magistrant, Muhammad al-Xorazmiy nomidagi TATU SF) 
Yaqinda Internetga ulanish tezligi hatto uy foydalanuvchilari uchun ilgari 
mavjud bo'lmagan tarmoqli kengligi iste'mol qiladigan (masalan, Video on Demand) 
xizmatlaridan foydalanish va ulardan foydalanish imkoniyatini yaratdi. Biroq, ushbu 
dasturlarning tez tarqalishiga paketli tarmoqlarda QoS kafolatlarining yo'qligi 
to'sqinlik qilmoqda. Kirish tarmoqlari uchun yaratilgan va tarmoqni boshqarish 
vazifalarini engillashtirish uchun mantiqiy qo'shimcha tarmoqni qo'llagan QoS 
arxitekturasini keltirib o’tamiz. Arxitekturaning yangiligi chekka tugunlar orasidagi 

---

29 
mantiqiy kanallarni o'lchash va ularni fizik yo'llar bilan xaritalash uchun qabul 
qilingan ikkita asosiy protsedurani qo'llashda yotadi. Qo'llaniladigan mantiqiy 
kanallarning yuqori chegaralari ham aniqlanadi, bu esa qo'ng'iroqlarni qabul qilishni 
boshqarish siyosatining asosini tashkil qilishi mumkin. 
Ericsson Media Lab tarmoqlarda yangi multimedia xizmatlarini o'rgangan bir 
nechta loyihalarni yakunladi (1-rasm). An'anaviy Internet texnikasi , transport 
protokoli uchun TCP/IP , uzatish uchun Ethernet yoki ATM ishlatilgan. Bu juda kam 
foydalanuvchiga ega bo'lgan ajratilgan tarmoqlarda audio va videofilmlardan 
foydalanishni namoyish etish uchun yetarli bo'lganligi sababli, bu tarmoq orqali 
mumkin bo'lgan yangi xizmatlarni ko'rsatishning yaxshi usuli hisoblanadi. 
Shuningdek, biz ko'p foydalanuvchilarni sozlash va real vaqtda ma'lumot oqimini 
qo'llab-quvvatlaydigan yangi protokollarni o'rganib chiqdik. 
Buning uchun biz keng polosali signalizatsiya uchun yangi protokoldan 
foydalandik. OOCM (Ob'ektga yo'naltirilgan qo'ng'iroq modeli) deb nomlangan
protokol Stiv Minzer tomonidan Bellcoreda ishlab chiqilgan. Kengaytirilgan Testbed 
uchun signalizatsiya protokoliga asoslangan . Buning asosiy printsipi shundaki, bir 
nechta aniq foydalanilgan ob'ektlar har qanday ko'p foydalanuvchi va ko'p 
xizmatlarni sozlashni tavsiflash uchun yetarli bo'lishi kerak. Ma'lumot oqimlarini 
sinxronlashtirishni qo'llab-quvvatlash mavjud va oqimlarni qabul qiluvchi 
terminalning imkoniyatlariga muvofiq ushbu ma'lumotlar oqimlaridagi o'zgarishlarni 
tavsiflash mumkin. 
Signal protokoli har qanday tarmoqni boshqarishi mumkin, bu yerda nuqta-
nuqta ulanish o'rnatilishi mumkin. Bizda TCP / IP tarmoqlari va ATM tarmoqlarida 
ishlaydigan protokol mavjud. Keyingi ishlarning imkoniyatlaridan biri bu dasturlar 
uchun ma'lumotlar uzatilishini yashirish, har qanday pastki transport qatlamida 
ishlaydigan ma'lumotlar bilan aloqa o'rnatishning umumiy ibtidoiy to'plamiga ega 
bo'lishdir. Hozirgi vaqtda protokol bo'yicha ish Java tilidan foydalanish 
imkoniyatlarini o'rganishdir. 
Tizimda namoyish qilingan video, audio va ma'lumotlar uzatishning asosiy 
xizmatlaridan tashqari, biz virtual laboratoriyani rivojlantirmoqdamiz, u yerda har xil 
bog'langan "haqiqiy" laboratoriyalar virtual bo'linmalar qurishi mumkin, bu yerda 
ma'lum loyihalarda hamkorlik qiladigan laboratoriya a'zolari o'zlarining ish xonalari 
mavjud. Shu tarzda, loyihadagi a'zolar orasidagi masofa hech qanday ahamiyatga ega 
bo'lmasligi mumkin. Ushbu virtual laboratoriyada siz ishlaydiganlarni, ish bilan band 
bo'lganlarni ko'rishingiz mumkin va siz alohida aloqa dasturlarini ishlab chiqarish 
uchun doskalar, videoekranlar va audio qurilmalar bilan o'zaro bog'lanish orqali 
a'zolarga murojaat qilishingiz mumkin. 
Keyinchalik mumkin bo'lgan rivojlanish, albatta, oqimlarni boshqarish va TCP/ 
IP tarmoqlarida xizmat ko'rsatish sifatini boshqarish uchun RSVP va IPv6 dan 
foydalanish bo'lishi mumkin. TCP / IP ustidagi dastur qatlami sifatida OOCM 
signalizatsiya protokolidan foydalanish bir nechta ulanish, oqim va foydalanuvchilar 
bilan multimedia xizmatlarini amalga oshirishni osonlashtiradi. 

---

30 
Object Oriented Call Model (OOCM) keng polosali kontekstida multimedia 
xizmatlari tashkil etish uchun signalizatsiya protokol taqdim etadi. Model BISDN 
uchun an'anaviy foydalanuvchi tarmog'i signalizatsiya protokolining atom chaqiruv 
modelini Elementary Call Objects ga ajratadi . Ushbu ob'ektlar ko'p tarmoqli va ko'p 
partiyali qo'ng'iroqlarni tavsiflovchi daraxt tuzilmalariga birlashtirilgan. Ushbu 
elementar qo'ng'iroq ob'ektlari bo'yicha operatsiyalar uchun sintaksis dastur 
dasturchisi tomonidan meta til sifatida foydalanish uchun tuzilgan. Bundan tashqari, 
har bir foydalanuvchi o'zining mahalliy ko'rinishiga eganoyob bo'lib, foydalanuvchi 
manbalari, ishtirokchilar va boshqa murakkab munosabatlarni ushbu foydalanuvchi 
nuqtai nazaridan tavsiflaydi. Model dastur dasturchisiga murakkab multimedia 
xizmatlarini 
sozlash 
uchun 
zarur 
bo'lgan 
ma'lumotlarni 
aniqlashni 
osonlashtiradi. So'ngra dastur dasturchisi so'rovlar tuzadi, bu yuqorida ko'rsatilgan 
meta tilidan foydalanib, elementar chaqiruv ob'ektlari ustida ishlashdan iborat. Model 
shuningdek, so'rovlarni bir vaqtning o'zida yuborishga imkon beradigan yangi 
xabarlar oqimi mexanizmini joriy etdi. 
Mahalliy ko'rinishni boshqarish uchun OOCMdagi har bir foydalanuvchi 
tarmoqdagi " User Request Manager" (URM) deb nomlangan o'zaro bog'liq bo'lgan 
shaxsga ega . URM bir qator vazifalarga ega: 

Boshlang'ich qo'ng'iroq ob'ektlarini saqlash va boshqarish. 

Xabarlar oqimini nazorat qilish. 

Kiruvchi so'rovlarni sintaktik va semantik boshqarish. 

Zaryadlash. 
OOCM prototipi kengayish sinov maydonchasida ko'rsatilgan nazariyalarning 
bir qismi bo'lmagan bir nechta xususiyat va texnikani o'z ichiga oladi. Bir vaqtning 
o'zida so'rovlarni ko'rib chiqish uchun klon modeli ishlab chiqilgan. Prototipda bir 
nechta multimedia dasturlarini boshqarish uchun dastur menejerlari mavjud (1-rasm). 
1-rasm. Keng polosali tarmoqlarda multimedia dasturlari uchun transport xizmatlari 
OOCM taqsimlangan hisoblash muhiti ustida amalga oshirilganda, dastur 
qatlamining funksionalligini istalgan usulda tarqatish uchun to'liq erkinlik 
beriladi. Uni qanday taqsimlash kerakligi iqtisodiy samaradorlik, dasturga bo'lgan 
ehtiyoj, tartibga solish masalalari va boshqalar kabi muhandislik mulohazalari bilan 
hal qilinadi, chunki bu bozordan bozorga va vaqti-vaqti bilan farq qiladi va 

---

31 
texnologiya 
evolyutsiyasi 
bilan 
taqsimlangan 
muhit 
o'zgaruvchanlikka 
moslashuvchanlikni ta'minlashga imkon beradi.
 
Adabiyotlar 
[1] M. Salmony and J. Heinrich “Transport services for multimedia applications on 
broadband networks ,” Proc. Computer Communications, Vol. 13, May, 1990. 
[2] A. Kern and M. Martinecz, “Architecture and configuration of broadband access 
networks supporting multimedia applications
,” Proc. 10th IEEE Symposium on Computers and 
Communications (ISCC'05), 27-30 June 2005.
[3] S. Minzer and D. Spears, "New Directions in Signaling for Broadband ISDN," Proc. 
IEEE Communications Magazine, Vol. 27, Feb. 1989.