|
17.6 ТСР –уланишни бошқариш
Бу бўлимда биз ТСР-уланишни ўрнатилиши ва узилиш саволларини кўриб
161
чиқамиз. ТСР-уланишни ўрнатилиш тартиби кутиш вақтининиг маълум
даражада оширишга қодир ( мисол учун, WEB-навигация қилишда).
17.8-расм. ТСР протоколида уч томонлама қўл сиқишда сегментлар
алмашинуви.
Бирор бир мижоз (клиент) хост жараёнини амалга ошираётганида,
жараён билан уланишни бошқа хостда (сервер) орқали ташаббус қилади.
Бошида мижоз иловаси ТСР-мижозни хабарлаб, зудлик билан сервер билан
ТСР уланишни ўрнатилиши кераклигини билдиради. ТСР-мижоз ТСР-
уланишни қуйидаги кўринишда бошлайди.
Мижоз томонидаги ТСР сервер томонга махсус сегментни юборади, бу
сегментда маълумот бўлмайди. SYN байроқ ушбу сегментнинг бош
сарлавҳасида жойлашган бўлиб (17.8. расм), 1 ўрнатилган, шунинг учун
ушбу сегментни SYN-сегменти дейилади. Мижоз томонидан бошланғич
тартиб рақами ўрнатилади (clientjsn) ва уни SYN-сегмент майдонида тартиб
рақам билан жойлаштиради. SYN-сегмент IP-дейтаграмм билан тузилган
ҳолда серверга жўнатилади.
Қачонки IP-дейтаграмм(датаграмм) SYN-сегменти билан сервер
хостига етиб борганда (агар йўқолиш бўлмаса) уни ичидан SYN-сегментни
ажратиб олади, сўнг буфер ташкил этади ва ўзгарувчан уланиш учун,
кейинги мижозга сегментни юборади,унда ТСР-уланиш ажратилиши ҳақида
хабар беради. Бу сегмент ҳам амалий маълумотлар ушламаган бўлиб, лекин
унинг бош сарлавҳаси керакли маълумотга эга. Биринчидан, SYN байроғи,
олдинги сегментга ўхшаб, 1-рақам ўрнатилган. Иккинчидан, тасдиқловчи
майдон clentjsn+1 рақамини ушлайди. Охирида, сервер тартиб рақам
майдони, ўзининг бошланғич serverjsn тартиб рақамини кўрсатади. Агар
хостлар сўзлар орқали мулоқат қила олганида, унда иккинчи сегмент таркиб
ичи эҳтимоли, қуйидаги кўринишда бўларди: “Мен сизниинг SYN-
162
сегментингизни олдим, илтимос сиз билан ТСР-уланишни ташкил этсак,
бошланиш тартиб рақами clientjsn билан бўлиб . Мен сизнинг
илтимосингизни қониқтиришга тайёрман. Менинг бошланғич тартиб
рақамим serverjsn “. Баъзи вақтларда иккинчи сегментни SYNACK-сегменти
дейилади.
3. SYNACK-сегменти қабул қилиб , мижоз хотира ажратади ва буфер учун
ўзгарувчан TCP уланишдан сўнг серверларга сегментни жўнатади.
SYNACK-сегментини қабул қилинганлигини тасдиқловчи – тасдиқловчи
майдонга SERVERJSN+1 рақами жойлашади. Чунки уланиш ўрнатилиб
бўлганлигидан келиб чиқиб SYN – сегмент 0 рақами ташлайди. Юқори
қадамларни амалга оширилгандан сўнг , мижоз ва сервер маълумотларни
бир бири билан алмашинишга тайёр ҳисобланади. Қолган барча кейинги
сегментларда байроқ SYN тенг 0 қийматда бўлади. TSP – уланиш жараёни
17.8 расмда кўрсатилган. Ушбу жараёнда шунчаки мижоз ва сервер 3 та
сегмент
билан
алмашинилади,
бази
ҳолларда
бундай
уланишни
ўрнатилишини “3 томонлама қўл сиқиш” хам дейилади.
17.9 расм TCP - уланишнинг ёпилиши.
TCP – уланишнинг ёпилиш тартиби деганда хотирани озод этилиши
тушунилади, яъни буфер учун ажратилган ва ўзгарувчан, бу ҳоҳлаган томон
ташаббуси билан амалга оширилиши мумкин. Расм 17.9 да TCP уланишни
ёпилиши кўрсатилган бўлиб, ташаббус мижоз томонданлиги кўриниб
турибди. Мижоз жараёни уланишини ёпиш командасини (топшириғини)
генерация қилиб, натижада TCP- мижоз махсус сегментни юборишга олиб
келади. Бу сегментнинг бош сарлавҳасида FIN байроғига 1 ўрнатилган. Ушбу
сегмент маълумотни олиши билан сервер буни тасдиқлаб беради. Сўнг
сервер мижозга тугатувчи сегментни юбориб , унда FIN битга хам 1
ўрнатилган; ўз навбатида ушбу сегментни қабул қилганлигини мижоз ҳам
тасдиқлайди. Шундан сўнг уланишнинг барса ресурслари иккала томондан
озод этилади.
TCP – уланишнинг яшаш даварида ҳар бир томонга ўзгарувчан TCP –
163
ҳолат кетма кетлиги тўғри келади. 17.10 расмда одатдаги TCP – ҳолатининг
мижоз томонидаги кетма кетлиги келтирилган.
17.10 расм. TCP мижоз ҳолатининг одатдаги кетма кетлиги.
Мижозннг биринчи ҳолати CLOSED ҳолати бўлиб ; бу ҳолатда мижоз
иловаси билан TCP уланиш кўриниши бўлиб , Сокет тузилишини ҳ-осил
қилади. Мижоз томони TCP си , сервер томонга SYN сегмнтини юбориб ва
SYN SET ҳолатига ўтади. Бу ҳолатда у сервердан SYNAСK – сегментини
жавобини кутади , қачонки SYN битга 1 ўрнатилганлигини. SYNAСK –
сегментини қабул қилиб, мижоз ESTABLISHED ҳолатига киради ва бу
ҳолатда сегментларни амалий сатх ҳолатида бўлади.
Тассавур қиламиз , уланишни ёпилишини мижоз томон ташаббус
қилди (биламизки , сервер ҳам уланишни ёпиши мумкин). Бунда мижоз TCP-
сегментни FIN бит билан юборади , 1 ўрнатилган , ва FIN_WAIT_1 ҳолатига
киради. Бу ҳолда мижоз томон (ACK) тасдиқлашни кутади, узатилган
сегментдан . Тасдиқни олиб , мижоз FIN_WAIT_2 ҳолатига ўтади, бу ерда бу
сервердан тугатувчи сегмент бит FIN да ўрнатилган- 1 ни кутади. Сегментни
олиб мижоз квитанция (қабулни тасдиқлаш ) қилиб, TIME WAIT ҳолатига
киради. Бу ҳолат тасдиқлашни қайта узатилишдек қаралиб, тугатувчи
сегментни агарда йўқолиб қолса, уни тасдиқлаш учун ишлатилади. Мижозни
TIME WAIT ҳолатда бўлиш узунлиги, протоколни тадбиқ этилишига
боғланган бўлиб, одатда энг кўп ҳолатда қиймати 30 секунд , 1 минут ва 2
минут бўлади. TIME WAIT – ҳолатидан чиққандан сўнг, расмий TCP-
уланишининг ёпилиши бўлиб , бунда барча ресурслардан озод бўлади, шу
билан бирга порт номерлари ҳам.
164
17.11 расм.TCPсерверниннг одатдаги кетма кетлик ҳолати.
Расм 17.11 да одатдаги сервер томонининг кетма кетлиги ҳолати ифода
этилган бўлиб, TCP – уланишининг бу ҳолатда уланишни тугатилиши мижоз
томондан ташаббус қилинган. Ўтишни бир ҳолатдан бошқа ҳолатга ўтиши
бўлиб, биз буни тасниф этишни кўриб чиқишда тўхтаймиз.
Назорат саволлари.
1. Тармоқ сатҳини тушунтиринг.
2. Маълумотларни ишончли узатишни асосий қоидалари.
3. ТСР – уланишни тушунтиринг.
4. ТСР- сегмент тузилмаси.
5. ТСР –уланишни бошқариш.
165
Do'stlaringiz bilan baham: |
