Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларни ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

18.2. IP-тармоқлар билан SIP протоколининг иинтеграцияси 
IETF ишлаб чиққан SIP протоколи мультимедианинг глобал 
архитектурасининг 
қисми 
ҳисобланади.Бу 
архитектура 
ресурсларни 

---

434 
заҳиралаштириш протоколини (ResourceReservationProtocol - RSVP), реал 
вақт транспорт протоколини (Real-TimeTransportProtocol - RTP), реал вақтда 
оқимли ахборотни узатиш протоколини (Real-TimeStreamingProtocol - RTSP), 
алоқа параметрларини баён қилиш протоколини (SessionDescriptionProtocol -
SDP) ўз ичига олади. Аммо SIP протоколи функциялари бу протоколларнинг 
биттасидан ҳам боғлиқ эмас. 
18.3. SIP тармоқ архитектураси 
SIP протоколи мижоз-сервер схемаси бўйича ишлайди (1 – расм). 
Мижоз сўровлар беради, уларда сервердан у нимани олишни хоҳлаши 
кўрсатилади. Сервер сўровни қабул қилади, унга ишлов беради ва жавоб 
юборади, у сўровни муваффақиятли бажарилгани ҳақида билдиришни, хато 
ҳақида белдиришни ёки мижоз талаб қилган ахборотни ўз ичига олиши 
мумкин. 
27.1 расм. SIP рўйҳатга олиш сервери ва прокси сервери иштирокида алоқани 
ташкил этиш 
SIP протокол томонидан учта улаш ўрнатишнинг асосий сценариялари 
кўзда тутилган: прокси-серверни қатнашиши билан, қайтаманзиллаштириш 
серверни қатнашиши билан, ва тўғридан тўғри фойдаланувчилар орасида. 
Биринчи ҳолда бу функциялар прокси-сервер ўзига юклайди, 
чақираётган фойдаланувчи эса фақат чақирилаётган фойдаланувчининг 
доимий SIP-манзилини билиши керак. 

---

435 
Иккинчи ҳолда чақираётган томон мустақил улаш ўрнатади, 
қайтаманзиллаштириш сервери эса фақатгина чақирилаётган абонентнинг 
доимий манзилини уни жорий манзилига ўзгартиришни амалга оширади. 
Учинчи ҳолда улаш ўрнатиш учун чақираётган фойдаланувчи 
чақирилаётган фойдаланувчининг жорий манзилини билиши керак. 
Биринчи ҳолда бу функциялар прокси-сервер ўзига юклайди, чақираётган 
фойдаланувчи эса фақат чақирилаётган фойдаланувчининг доимий SIP-
манзилини билиши керак. 
Иккинчи ҳолда чақираётган томон мустақил улаш ўрнатади, 
қайтаманзиллаштириш сервери эса фақатгина чақирилаётган абонентнинг 
доимий манзилини уни жорий манзилига ўзгартиришни амалга оширади. 
Учинчи ҳолда улаш ўрнатиш учун чақираётган фойдаланувчи чақирилаётган 
фойдаланувчининг жорий манзилини билиши керак. 
Биринчи ҳолда бу функциялар прокси-сервер ўзига юклайди, 
чақираётган фойдаланувчи эса фақат чақирилаётган фойдаланувчининг 
доимий SIP-манзилини билиши керак. 
Иккинчи 
ҳолда 
чақираётган 
томон 
мустақил 
улаш 
ўрнатади, 
қайтаманзиллаштириш сервери эса фақатгина чақирилаётган абонентнинг 
доимий манзилини уни жорий манзилига ўзгартиришни амалга оширади. 
Учинчи ҳолда улаш ўрнатиш учун чақираётган фойдаланувчи 
чақирилаётган фойдаланувчининг жорий манзилини билиши керак.