|
Сервер:
Сервер
ҳам
тармоқ
элементи
бўлиб,
хизматдан
фойдаланиш ҳақидаги сўровларни қабул қилиши ҳамда сўровларга
мос жавоб қайтариши мумкин. Серверларга прокси, фойдаланувчи
агент сервери, йўналтирувчи ҳамда рўйҳатга олувчи серверлар
мисол бўла олади.
Стандарт SIP тармоғининг индивидуал элементлари қуйидагилар:
Фойдаланувчи агенти
: Бу агент ҳар бир SIP тармоғининг охирги
пунктида жойлашади. Бу икки хил ҳолатда ишлайди:
o
Фойдаланувчи агент клиенти (
user agent client,
UАC):
SIP
сўровларини яратади
o
Фойдаланувчи агент сервери (
user agent server,
UАS):
SIP
сўровларини қабул қилади ва унга мос жавоб шаклини
яратади масалан қабул қилинганлик, инкор қилинганлик
ёки
йўналтирилганлик
ҳақидаги
жавобларни
шакллантиради.
Сервер йўналтирувчи:
Қўнғироқни амалга оширган қурилманинг
адресини аниқлашда сеанс бошланиши давомийлигида ишлатилади.
Кейин, сервер йўналтирувчи маълумотни қўнғроқни амалга
оширган қурилмага бу маълумотни қайтаради.
Прокси сервер:
Бу клиент ва сервер қурилмалари ўртасида
ишлатиладиган обект бўлиб, бошқа клиентларнинг номидан
сўровни амалга ошириш учун ҳам клиент ҳам сервер каби фаолият
кўрсатади. Шунингдек, у маршрутлаш вазифасини ҳам амалга
оширади.
Рўйҳатга олувчи:
Бу сервер REGISTER сўровларини қабул қилади
ҳамда сўровда жойлашган SIP адрес ва қурилманинг IP адресини
хизмат жойлашган муҳитга узатади ва қайта ишлайди.
Хизмат манзили:
Хизмат манзили – фойдаланувчининг манзили
ҳақидаги маълумотга эга бўлиш учун SIP йўналтирувчи ҳамда
255
прокси сервер томонидан фойдаланилади. Бунинг учун, хизмат
манзили SIP адрес/IP адреснинг маълумотлар базасида сақлайди.
Турли серверлар мантиқий қурилмалардек RFC 3261 қоидалар
тўпламида тавсифланган. Улар интернетда ажратилган серверлардек
ўрнатилган бўлиши мумкин ёки улар битта иловага бирлаштирилган бўлиши
мумкин ва шу билан бирга улар физик серверларда жойлашган бўлиши ҳам
мумкин. 24.1-расмда SIP компонентларнинг бир бири билан қандай
боғлангани
келтирилган
ҳамда
протоколдан
фойдаланиш
ҳолати
тасвирланган. Клиентдек фаолият кўрсатувчи фойдаланувчининг агенти
SIPдан фойдаланиб сеансни ўрнатади. Сеанс диалоги SIPдан фойдаланади ва
битта ёки кўп прокси сервердан фойдаланиб икки фойдаланувчи агенти
орасида сўровларни ҳамда жавобларни узатади ва қабул қилади. Шунингдек,
фойдаланувчи агентлари медиа сеансни тасвирлаш учун SDP протоколидан
фойдаланади.
Прокси северлар талаб қилинганида сервер йўналтирувчидек фаолият
кўрсатиши мумкин. Агар йўналтириш амалга оширилганида, прокси сервер
хизмат маълумотлар базаси манзилини эълон қилиш учун керак бўлади.
Одатда маълумотлар базаси прокси сервер билан биргаликда ишлаши ёки
ишламаслиги мумкин. DNS ҳам SIP жараёнларининг муҳим қисми
ҳисобланади. Одатда, UАSнинг домен номидан фойдаланиб UАS сўров
ишлаб ишлаб чиқади. Прокси сервер DNS серверигамақсадли домен учун
прокси серверни топсиҳ зарурияти туғулганида керак бўлади.
24.1-расм. SIP компонентлари ҳамда протоколлари.
256
SIP одатда ишончли механизмни таъминлаш учун UDP протоколининг
юқори қисмида ишлайди аммо TCP (transport control protocol)дан ҳам
фойдаланиши
мумкин.
SIP
протоколидан
бир
ёки
бер
нечта
қатнашувчиларни сеансга таклиф қилиш учун фойдаланилади. SDP асосида
кодланган SIP хабари қандай медиа (овоз, видео) кодланганлиги ҳақидаги
ахборот ташийди. Бир марта шундай ахборот алмашиниши натижасида барча
қатнашувчилар бир бирларининг IP адресларини, узатиш қобилияти ва медиа
тури ҳақидаги статус билан огоҳлантирилади. Кейин мос транспорт
протоколидан фойдаланиб маълумот узатиш жараёни бошланади. Одатда
реал вақт транспорт протоколлари сифатида RTP (real time protocol)
протоколларидан фойдаланилади. Сеанс давомийлигида, иштирокчилар
сеанс параметрларини ўзгартиришлари мумкин масалан медиа турлари ёки
сеансга SIP хабаридан фойдаланиб янги гуруҳни қўшиш.
SIP тармоғидаги ресурс URI (uniform resource indetifier) томонидан
аниқланади. Ресурсларга мисол қилиб қуйидагиларни келтириш мумкин:
-
Online хизматлар фойдаланувчиси
-
Хабар алмашиш тизимидаги хабар қутиси
-
Телефон номерлари
-
Ташкилотдаги гуруҳлар масалан сотувчилар
URI шунингдек порт номерини, парол ва шунга боғлиқ параметрларни
ўз ичига олади.
Юқоридаги ҳолат юзаси бўйича мисол кўриб чиқамиз.
SIPнинг
таснифи
жуда
мураккаб
бўлиб,
24.2-расмда
икки
фойдаланувчи ўртасида (Боб ва Алиса) мувафаққиятсиз сеанс ўрнатилиши
жараёни келтирилган. Бобнинг URI адреси
bob@biloxi.com
. Алисанинг
UАCси ўзининг доменидаги прокси сервер билан боғланиш учун унга
INVITE хабарини жўнатиб Бобни UАSни сеанс боғланишига таклиф қилади
(1); сервер сўровни тасдиқлайди (2). Гарчи, Бобни UАSси ўзининг URI
орқали аниқлансада, бу ҳолат прокси сервернинг чиқишида Бобни
харакатланиб бошқа жойга кўчганлиги ёки Боб мавжуд эмаслигини муҳокама
қилиши учун зарур бўлади. Прокси сервер чиқишида
biloxi.com
учун маъсул
бўлган домен прокси серверига INVITE сўровини жўнатади. Шунинг учун,
прокси сервер чиқишида
biloxi.com
прокси серверининг IP адресига эга
бўлиши учун махаллий DNS сервери мурожат қилади (3).
DNS сервери
biloxi.com
прокси серверининг IP адреси билан жавоб
қайтаради (5). Алисани прокси сервери эса қабул қилувчи проксига INVITE
хабарини йўналтиради (6). Кейин прокси сервер Бобни манзилини (7)
аниқлаш учун махаллий серверга мурожаат қилади ҳамда махаллий сервер
сўровга жавоб қайтаради (8). Бу ахборот чиқиш проксисига (9, 10) ҳамда
Алисага (11, 12) қайта алоқа ўрнатиш учун боғланади. Қуйидаги расмда
келтирилганидек.
257
24.2-расм. SIP қўнғироқ ўрнатилиши жараёни.
Кейинги мисол вазиятида (24.3-расмда) икки хабар туридан
фойдаланади. Хабар формати SIP стандартининг хали қисми ҳисобланмайди
аммо RFC2848 қоидалари мажмуасига биноан кейинги версиядаги SIP қисми
хабарлари ҳисобланади. Бу хабарлар телефония иловаларини қўллайди.
Мисол вазиятининг охирги жараёнида Алиса Бобнинг мавжуд эмаслиги
ҳақида огоҳлантирилади. Алиса SUBCRIBE хабаридан (1) фойдаланиб, Боб
мавжуд бўлган ҳолатда Алисани огоҳлантириш учун. Бу сўров PINT (PSTN-
internet networking) серверига иккита прокси орқали жўнатилади (2, 3). PINT
телефон ва IP тармоқлари ўртасида шлюз каби фаолият кўрсатади ҳамда
телефон тармоғи қабул қилувчи терминалига боғланишни амалга оширишни
таъминлайди. Рўйхатдан ўтиш ҳолати ОК (4, 5, 6) хабарини қайтариш орқали
таминланади.
Кейин, Бобни айни вақтдаги ҳолатини (7, 8, 9) юзасидан
NOTIFY хабари жўнатилади ҳамда Алисанинг UАSни тасдиқ хабарлари (10,
11, 12) жўнатилади, қуйидаги расмда келтирилганидек.
258
24.3-расм. SIP статус жараёнига мисол вазияти.
Do'stlaringiz bilan baham: |
