|
RADIO ELEKTRON QURILMALARNI LOYIHALASHTIRISHDA P-CAD
DASTURIDAN FOYDALANISH
D.R. Qodirov (assistent o‘qituvchi, TATU Nukus filiali)
M.A.Tojiboyev (talaba, TATU Nukus filialii)
Hozirgi kunda zamonaviy radio elektron qurilmalar (REQ)ni loyihalash
jarayoni kompleks innovatsion loyihalarni amalga oshirish uchun ishlatiladi.
Ushbu loyihalarning muhim xususiyatlari - yuqori darajadagi noaniqlik va
tavakkalchilik, moddiy va vaqt resurslarini yuqori xarajatlari, yuqori malakali
mutaxassislarni
jalb qilish zaruratidan keltirib chiqariladi. Ishlanmalar
samaradorligini oshirishning asosiy yo‘nalishi avtomatlashtirilgan rejimda ishlab
chiqilgan REQni tahlil qilish va sintez qilish muammolarini hal qilishdir.
Loyihalash jarayonida tadqiqot va loyihalash ishlari kompleksi amalga
oshiriladi, natijada ishlab chiqarilayotgan mahsulot uchun uni ishlab chiqarishda
zarur bo‘lgan hujjatlar yaratiladi [1].
Yaratilgan mahsulotning yangiligi darajasiga ko‘ra quyidagi loyihalashtirish
vazifalariga ajraladi: Mavjud ob’ektni (prototipni) qisman modernizatsiya qilish,
funktsional xususiyatlar va sifat ko‘rsatkichlarining biroz yaxshilanishini
ta’minlash, masalan: ishonchlilikni oshirish, ishning aniqligi, assortimenti, hajmi
kamayganligi, energiya sarfi va boshqalar. REQ turiga qarab ozgina yaxshilanish
deganda xarakteristikalarning bir necha foizdan (masalan, ishning aniqligi) bir
necha o‘n foizgacha o‘zgarishi tushuniladi. Prototipni sezilarli darajada
modernizatsiya
qilish,
buning
natijasida
elektron
uskunalarning
sifat
ko‘rsatkichlari sezilarli darajada yaxshilanadi (bir necha o‘ndan yuzlab foizgacha,
ya’ni bir necha marta).
Umumiy holda, loyihani REQ hayot tsiklining bosqichlaridan biri deb
hisoblash kerak. Kattalashtirilgan holda uni yangilashning yopiq tsikli sifatida
ko‘rsatish mumkin (1-rasm).
1
-rasm. Radio elektron qurilmalar hayot tsikli
Ushbu tsikl ketma-ket takrorlanadigan beshta bosqichni o‘z ichiga oladi:
maqsadni shakllantirish; bu erda REQni ekspluatatsiya qilish va loyihalash
bo‘yicha to‘plangan tajriba, mijozlar talablari, raqobatchilar mahsulotlarining
xususiyatlari, ilm-fan va texnikaning so‘nggi yutuqlari, modernizatsiya qilishning
189
yangi maqsadlari yoki yangi REQni yaratish asosida ishlab chiqilgan; loyiha
ob’ekti va predmet sohasini tahlil qilish maqsadlarga erishish uchun ishlatilishi
mumkin bo‘lgan umumiy g‘oyalar va tushunchalarni aniqlashni (izlashni)
ta’minlaydi; loyiha, ya’ni loyiha ishlarining barcha bosqichlarini to‘g‘ridan-to‘g‘ri
amalga oshirish (sintez va tahlil muammolarini hal qilish asosida); ishlab chiqilgan
texnologiya asosida ishlab chiqarish; shakllangan maqsadlarga qanday
erishilganligi, foydalanuvchilarning mahsulotlarni yanada takomillashtirishga
bo‘lgan istaklari haqida ma’lumot to‘plash bilan birga turli sharoitlarda ishlash.
Loyihalash masalasi ikkita katta sinflarga ajratiladi: sintez muammolari va
tahlil muammolari kabi.
REQning avtomatlashtirilgan loyihasi butun tizim printsiplariga, shuningdek
REQning ishlab chiqilayotgan ob’ektlarning maxsus sinfiga bo’gan munosabatini
hisobga olgan qoidalarga asoslanadi.Butun tizim printsiplari REQni muayyan
maqsadlarni amalga oshirish uchun mo‘ljallangan va matematik modellar
yordamida o‘rganiladigan murakkab tizimlar sifatida belgilaydi. Ushbu printsiplar
bir qator (dalillarni isbotlamasdan qabul qilingan) postulatlarni o‘z ichiga oladi.
Asosiy tamoyillari quyidagilardan iborat: Jismoniylik tamoyili, Modellashtirish
tamoyili, Maqsadga erishish tamoyili.
P-CAD - shaxsiy kompyuter uchun loyihalash tizimi bo’lib, u paket
quyidagilarni o'z ichiga oladi: radioelektron komponentlarning tavsiflarini yaratish,
elektr sxemalari bosilgan elektron plataning shaklini aniqlash, elektron
komponentlarni plataga shuningdek kuzatuvni amalga oshiruvchi bosma plataga
joylashtirish va P-CAD natijalarni printerda, plotterda berilishi mumkin [2].
P-CAD dasturining elektron muharriri imkoniyatidan foydalanib, sxemani
qayta yaratishingiz yoki mavjud sxemani elektron shaklda qayta ishlashingiz
(tahrirlashingiz) mumkin. Bunga misol tariqasida elektr sxematik ko’rinishga
2-rasmni keltirish mumkin.
2-rasm. Elementlarni bosilgan elektron plataga joylashtirishga misol
P-CAD tizimining elektron kutubxonalari va yordam dasturlari yordamida
elektr sxematik diagrammasi haqidagi ma'lumotlar yoki elektoradioelement
190
korpuslarining grafik ko'rinishi va ular orasidagi aloqalar elektron platalarning
grafik muharririga o'tkaziladi (3-rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |
