Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
ИНСОН ЮЗ ТАСВИРИНИ СОЛИШТРИШ ВА АНИҚЛАШНИНГ МАТЕМАТИК 
АЛГОРИТМЛАР ТАҲЛИЛИ 
 
Нуржанов Ф.Р. (ТАТУ, доктарант) 
Ортиғалиев М.Ш. (ТАТУ, дастурчи) 
Ҳозирги кунда компьютер технологиялари ёрдамида инсон юз тасвирини 
автоматик равишда аниқлаш, қайта ишлаш, солиштириш усуллари асосан турли хил 
математик алгоритмлар кўринишда амалга ошириляпти. Биринчи навбатда тасвирни 
аниқлаш тизими бу биометрик верификация деб номланади. Бир тасвир билан иккинчи 
тасвирни солиштириш ва тасвирни ўҳшатиш, аниқлашдир. 
Бу тизим билан хозирги кунда биометрик паспортлар учун ва тасвирни биометрик 
сканерлаш учун амалга ошириляпти. Шулардан Noldus компанияси тамонидан ишлаб 
чиқилган FACE READER дастурий пакети ҳозирда тасвирларни аниқлаш ва уларнинг 
тизимларини ишлаб чиқиш учун амалга ошириляпти. Асосан бу дастурий пакет учта турга 
бўлинади
- актив шаблонда юз тасвирини холатини жойлашиши; 
- асосан ташқи актив модели асосида юз моделини суньийлаштириш ва синтезлаш; 
- юз классификацияси ва тасвирни ўртача ҳолатини аниқлаш 75% га амалга оширилади; 
Шунингдек яъна битта тизимни ва жараённи таҳлил қилдик. Бу дастур 
технологиясида EMOTION SOFTWARE пакетидир. Бу дастурий пакет бизларга инсон 
юз тасвирини уч ўлчамли модел асосида қуриб беради. Бу тизим хозирги кунда илмий 
сохада амалга ошириялпти.
Яна битта дастурий пакет MMER-FEASY дебномланади. Бу пакет асосан дастурий 
маҳсулот ҳисобланиб биринчи навбатда FACE READER дастурий пакети муҳитида 
асосан Web камера учун қўлланилади.
Асосан WEB камерада олинган инсон юз тасвирини автоматик равишда бир 
тизимдан иккинчи тизимга ўтказади. Яъна қулайлик жиҳати шуки инсон юз тасвири турли 
холатда олинган тасвирни база ичидан бир тасвирни бир қанча тасвирлар билан 
солиштириб чиқади. 
Бу маърузамизда юқорида таҳлил қилинган амалий пакетлар тасвир учун 
қўлланиладиган математик алгоритмларини таҳлил қилиш учун, инсон юз тасвирини икки 
ўлчамли Габора Вейвлетов алгоритми асосида ҳисоблаш, тасвирни аниқлаш учун 
мукаммаллаштириш, тасвирни статик холатини аниқлаш ва тасвирни бир бирига 
солиштириш учун кетма-кет алгоритмларини тузиб чиқишдан иборатдир.
Бу ерда биз JAFFE базасига кирувчи тасвирни аломатларини хисобга олган холда, 
тасвир пикселларини коэффицентларини ҳисоблаб чиқамиз. Тасвир пикселлари 
нуқталарда ётган ранг коэффицентлари Габора Вейвлетов алгоритмини қуриш учун 
бизларга ёрдам беради. 
Охирги йилларда илмий соҳада Габора Вейвлетов алгоритми кўп қўлланилиб 
келинмоқда. Бу ерда Габора Вейвлетов алгоритми тасвирни аниқ битта чизиқда 
жойлашганлигини ва тасвир чегараларини ҳисоблаб беради.

---

338 
Асосан инсон юз тасвирини қайси ҳолатда бўлса, JAFFE базасида солиштириш 
учун амалга ошириб боради. 
Шунинг учун хозирги кунда тасвирни базадан аниқлашда, тасвир аломатлари ва 
пикселлари учун, асосий бош компонент усуллари ва чизиқли дискриминат анализ 
алгоритимларидан фойдаланилиб келинган. Биз юқорида кўрилган барча усуллардан 
фойдаланган холда Габора Вейвлетов алгоритмини тасвир учун кетмат-кет амалга ошириб 
чиқамиз.