Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

 
DASTURIY YECHIMLARNI TO‘G‘RILIGINI AVTOMATIK TESTLOVCHI 
TIZIMLAR VA ULARNING TAVSIFI 
 
 
Maxmudov A.Z. (TATU, assistent) 
Abdukarimov S.S. (TATU, talaba) 
 
Hozirda dasturiy yechim to‘g‘riligini avtomatik testlovchi tizimlarga bo‘lgan talab ortib 
bormoqda. 
Biz dasturiy yechim to‘g‘riligini avtomatik testlovchi tizim haqida gapiradigan bo‘lsak 
birinchi navbatda uning ishlash jarayoni bilan tanishib chiqishimiz kerak bo‘ladi. 
Bu tizim ishlash jarayoni quyidagicha, birinchi navbatda administrator tomonidan masala 
tanlanadi, u masalani tizimga joylashtiradi. Undan keying jarayon tanlangan masalani testlash 
uchun bizga shu masalaga mos testlari (testlarning javoblari bilan birgalikda) kerak bo‘ladi. 
Demak bizga ma’lum bo‘ldiki dasturiy yechim to‘g‘riligini avtomatik testlovchi tizim ishlashi 
uchun birinchi navbatda administrator masala tanlashi va shu masalaga mos testlarni tizimga 
joylashtirishi kerak bo‘ladi. 
Foydalanuvchi tizimga kiradi, o‘ziga maqul masalani tanlaydi va uni yechimini tizimga 
jonatadi. Tizim esa foydalanuvchining yechimini olib uni shu masala uchun qo‘yilgan 
malumotlar bazasidagi testlar bilan birin ketin tekshiradi. Agarda yechim ma’lum bir yechimga 
noto‘g‘ri javob qaytarsa demak tizim foydalanuvchiga uning yechimi noto‘g‘riligi haqida 
ma’lumot qaytaradi.
Dasturiy yechim to‘g‘riligini avtomati testlovchi tizimlarning asosiy ishlash prinsipi 
quyida(1-rasm)da keltirilgan. 

---

196 
1-rasm. Dasturiy yechimni avtomatik tekshiruvchi tizimning umumiy funksional sxemasi. 
Hozirda foydalanilayotgan dasturiy yechim to‘g‘riligini avtomatik testlovchi tizimlarga 
acm.tuit.uz, algo.tuit.uz, algo.ubtuit.uz, acm.timus.ru, acmp.ru, acm.sgu.ru, codeforces.com, 
informatics.mccme.ru, poj.org larni misol qilishimiz mumkin. 
Biz quyida yuqoridagi tizimlarni birma-bir ishlashini ko‘rib chiqsak.
acm.timus.ru tizimi ikki (ingliz va rus) tilli bo‘lib unda unga 2000 dan ko‘p miqdorda 
masalalar joylashtirilgan. Bu saytni yaratuvchilari Ural Federal universiteti professor-
o‘qituvchilari va talabalari hisoblanadi, va hozirda uni boshqarish ham ularning nazoratida. Bu 
tizimda masalalar asosan olimpiada masalalari qo‘yilgan. Undan tashqari bu tizimda Forum 
bo‘limi mavjud bo‘lib bu forum bo‘limida har bir masala uchun foydalanuvchi o‘ziga qiziqtirgan 
savollarini berishlari mumkin yoki boshqa foydalanuvchi savoliga javob bilsa unga javob 
qaytarishi mumkin. Bu tizimda boshqa tizimlarda mavjud bo‘lmagan jihati shundaki tizim orqali 
o‘zingiz yechgan masalalar ro‘yxatini boshqa bir foydalanuvchi yechgan masalalar ro‘yxati bilan 
solishtirish imkoniyati mavjuddir.