|
Йўриқномага
2-ИЛОВА
Амортизациянинг тегишли усули бўйича
асосий воситаларнинг амортизация (эскириш)
суммаларини ҳисоблаш бўйича
МИСОЛЛАР
1. Тенг маромли (тўғри чизиқли) ҳисоблаш усули бўйича ҳисоб-китоб
Автомобилнинг бошланғич қиймати 4.000.000 сўм; унинг беш йиллик фойдаланиш муддати охиридаги тугатиш қиймати 100.000 сўм. Ушбу ҳолда ҳар йиллик амортизация амортизацияланадиган қийматнинг 20%ини ташкил қилади. Бу ҳисоб-китоблар қуйидаги тарзда бажарилади:
|
|
ЙЭС =
|
4.000.000 сўм. - 100.000 сўм.
|
= 780.000 сўм.
|
|
5
|
Беш йил мобайнида амортизация ҳисобланишини қуйидаги тарзда акс эттириш мумкин (сўмда):
|
|
|
АБҚ
|
ЙЭС
|
Жамланган эскириш
|
Қолдиқ қиймати
|
Харид қилиш санаси
|
4.000.000
|
-
|
-
|
4.000.000
|
1-йилнинг охири
|
4.000.000
|
780.000
|
780.000
|
3.220.000
|
2-йилнинг охири
|
4.000.000
|
780.000
|
1.560.000
|
2.440.000
|
3-йилнинг охири
|
4.000.000
|
780.000
|
2.340.000
|
1.660.000
|
4-йилнинг охири
|
4.000.000
|
780.000
|
3.120.000
|
880.000
|
5-йилнинг охири
|
4.000.000
|
780.000
|
3.900.000
|
100.000
|
2. Бажарилган ишлар ҳажмига мутаносиб равишда эскиришни ҳисоблаш усули бўйича эскириш суммаси ҳисоб-китоби
Автомобилнинг бошланғич қиймати 4.000.000 сўм; у 200.000 км йўл юришига мўлжалланган. Тугатиш қиймати - 100.000 сўм. Бир км йўл юришга тўғри келадиган амортизация ажратмаси қуйидаги тарзда аниқланади:
|
|
ЙЭС =
|
4.000.000 сўм. - 100.000 сўм.
|
= 19,5 сўм/км.
|
|
200.000
|
Агар фойдаланиш чоғида автомобиль биринчи йилда 40.000 км, иккинчи йилда 50.000 км, учинчи йил 40.000 км, тўртинчи йил 50.000 км ва бешинчи йил 20.000 км йўл юрган бўлса, амортизация ажратмалари жадвали қуйидаги кўринишга эга бўлади (сўмда):
|
|
|
АБҚ
|
Км
|
ЙЭС
|
Жамланган эскириш
|
Қолдиқ қиймати
|
Харид қилиш санаси
|
4.000.000
|
-
|
-
|
-
|
4.000.000
|
1-йилнинг охири
|
4.000.000
|
40.000
|
780.000
|
780.000
|
3.220.000
|
2-йилнинг охири
|
4.000.000
|
50.000
|
975.000
|
1.755.000
|
2.245.000
|
3-йилнинг охири
|
4.000.000
|
40.000
|
780.000
|
2.535.000
|
1.465.000
|
4-йилнинг охири
|
4.000.000
|
50.000
|
975.000
|
3.510.000
|
490.000
|
5-йилнинг охири
|
4.000.000
|
20.000
|
390.000
|
3.900.000
|
100.000
|
3. Йиллар суммаси усули бўйича эскириш суммаси ҳисоб-китоби
Автомобилнинг бошланғич қиймати 4.000.000 сўм; унинг беш йиллик фойдаланиш муддати охиридаги тугатиш қиймати 100.000 сўм. Автомобилнинг тахмин қилинаётган фойдали хизмат муддати 5 йил. Сонлар-фойдаланиш йиллари суммаси 15 ни ташкил қилади (кумулятив сон):
1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15
|
|
ҳар бир касрни 3.900.000 сўмга тенг (4.000.000 - 100.000) амортизацияланадиган қийматга кўпайтириш йўли билан йиллик амортизация суммаси аниқланади
5/15, 4/15, 3/15, 2/15, 1/15.
|
|
|
АБҚ
|
ЙЭС
|
Жамланган эскириш
|
Қолдиқ қиймати
|
Харид қилиш санаси
|
4.000.000
|
-
|
-
|
4.000.000
|
1-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(5/15 х 3.900.000) = 1.300.000
|
1.300.000
|
2.700.000
|
2-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(4/15 х 3.900.000) = 1.040.000
|
2.340.000
|
1.660.000
|
3-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(3/15 х 3.900.000) = 780.000
|
3.120.000
|
880.000
|
4-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(2/15 х 3.900.000) = 520.000
|
3.640.000
|
360.000
|
5-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(1/15 х 3.900.000) = 260.000
|
3.900.000
|
100.000
|
4. Камайиб борувчи қолдиқ усули бўйича эскириш суммаси ҳисоб-китоби
Автомобилнинг бошланғич қиймати 4.000.000 сўм. Автомобилнинг тахмин қилинаётган фойдали хизмат муддати 5 йил. Тегишлича тўғри чизиқли усулда ҳар бир йилдаги амортизация меъёри 20%ни (100% / 5 йил) ташкил қилади. Камайиб борувчи қолдиқ усулида иккиланган ҳисобдан чиқариш меъёри билан амортизация меъёри 40%га (2 х 20%) тенг бўлади. Ушбу 40% қатъий ставка ҳар бир йилнинг охиридаги қолдиқ қийматга кўпайтирилади. Тахмин қилинаётган тугатиш қиймати амортизация ҳисоб-китобида ҳисобга олинмайди, бундан фойдали хизмат муддатининг охирги йили мустасно. Охирги йилда амортизация суммаси буюмнинг қолдиқ қийматини тугатиш қийматигача камайтириш учун зарур бўлган миқдор билан чекланади.
|
|
|
|
АБҚ
|
ЙЭС
|
Жамланган эскириш
|
Қолдиқ қиймати
|
Харид қилиш санаси
|
4.000.000
|
-
|
-
|
4.000.000
|
1-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(40% х 4.000.000) = 1.600.000
|
1.600.000
|
2.400.000
|
2-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(40% х 2.400.000) = 960.000
|
2.560.000
|
1.440.000
|
3-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(40% х 1.440.000) = 576.000
|
3.136.000
|
864.000
|
4-йилнинг охири
|
4.000.000
|
(40% х 864.000) = 345.600
|
3.481.600
|
518.400
|
5-йилнинг охири
|
4.000.000
|
418.400
|
3.900.000
|
100.000
|
Даврдаги амортизация ажратмалари қуйидаги бухгалтерия ўтказмаси билан банк харажатларига олиб борилади:
Дт 566** -
|
Асосий воситалар тегишли гуруҳларининг эскириши харажатлари;
|
Кт 165** -
|
Жамланган эскириш - Асосий воситаларнинг тегишли ҳисобварағи.
|
Йўриқномага
3-ИЛОВА
Асосий воситаларнинг сотилиши муносабати
билан ҳисобдан чиқаришга доир
МИСОЛ
1. Қолдиқ қиймати 50.000 сўм бўлган асосий восита 70.000 сўмга сотилди (ундан 4.000 сўм ҚҚС тўланди).
1) автивни харидорга жўнатиш (айни пайтда қолдиқ қиймати балансдан ҳисобдан чиқарилади):
Дт 19909 -
|
"Олинадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар учун"
|
50 000 сўм;
|
Кт 165** -
|
Асосий воситаларнинг тегишли ҳисобварағи
|
50 000 сўм;
|
2) активни сотиш суммасига:
Дт
|
Банк вакиллик ҳисобварағи ёки харидор ҳисобварағи
|
70 000 сўм;
|
Кт 29802 -
|
"Тўланадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар ва хизматлар учун"
|
70.000 сўм;
|
3) ҚҚС ҳисобланиши:
а) Дт 29802 -
|
"Тўланадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар ва хизматлар учун"
|
4.000 сўм;
|
Кт 22504 -
|
"Тўлаш учун ҳисобланган бошқа солиқлар"
|
4.000 сўм;
|
б) ҚҚС тўланиши:
Дт 22504 -
|
"Тўлаш учун ҳисобланган бошқа солиқлар"
|
4.000 сўм;
|
Кт
|
Бюджетнинг ҚҚС бўйича тегишли ҳисобварағи
|
4.000 сўм;
|
4) ҚҚС тўлангандан сўнг қолган суммага:
Дт 29802 -
|
"Тўланадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар ва хизматлар учун"
|
66.000 сўм;
|
Кт 19909 -
|
"Олинадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар учун"
|
50.000 сўм;
|
Кт 45909 -
|
"Банк мулкини сотиш ёки диспозиция қилишдан фойда"
|
16.000 сўм.
|
2. Қолдиқ қиймати 50.000 сўм бўлган асосий восита 45.000 сўмга сотилди.
1) активни сотиш суммасига:
Дт
|
Банк вакиллик ҳисобварағи ёки харидор ҳисобварағи (олдиндан тўлов амалга оширилган ҳолда)
|
45.000 сўм;
|
Кт 29802 -
|
"Тўланадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар ва хизматлар учун"
|
45.000 сўм
|
ва айни пайтда қуйидаги ўтказма амалга оширилади:
Дт 29802 -
|
"Тўланадиган ҳисобварақлар - Товар-моддий қимматликлар ва хизматлар учун"
|
45.000 сўм;
|
Дт 55902 -
|
"Банк асосий воситаларини сотиш ва диспозиция қилишдан кўрилган зарарлар"
|
5.000 сўм;
|
Кт 165** -
|
"Асосий воситаларнинг тегишли ҳисобварағи"
|
50.000 сўм.
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
