Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

 
Қонунчилик тизимидаги бўшлиқлар ва уларни бартараф
этиш йўллари 
Қонунчиликдаги бўшлиқлар ва қонунчилик техникаси. Қонунчиликдаги 
бўшлиқларнинг вужудга келиш сабаблари ва уларни аниқлаш усуллари. 
Қонунчиликдаги бўшлиқларни бартараф этиш йўллари. Қонунчиликдаги 
бўшлиқларни бартараф этишда қонунчилик техникасининг аҳамияти.
 
Қонун лойиҳаларининг ҳуқуқий экспертизаси 
Экспертиза ва унинг турлари. Ҳуқуқий экспертизанинг мазмуни. Қонун 
лойиҳаларини экспертизага юбориш. Қонун лойиҳалари экспертизасига 
қўйиладиган умумий талаблар. Қонун лойиҳаларига бериладиган хулосалар. 
 

---

7 
Қонунчиликни тизимлаштириш 
Қонунчиликни 
тизимлаштириш 
тавсифи. 
Норматив-ҳуқуқий 
ҳужжатларни 
тизимлаштириш 
турлари: 
кодификация, 
инкорпорация, 
консолидация. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни рўйхатдан ўтказиш.
Хорижий мамлакатларда қонунчилик техникаси 
Умумий (англо-саксон) ҳуқуқ оиласи амалда бўлган давлатларда 
қонунчилик 
техникаси. 
Континентал 
(роман-герман) 
ҳуқуқ 
оиласи 
мамлакатларида қонунчилик техникаси. Скандинавия мамлакатларида 
қонунчилик техникаси. Социалистик ҳуқуқ амалда бўлган давлатларда 
қонунчилик техникаси. Анъанавий – диний ҳуқуқ оиласига кирувчи 
мамлакатларда қонунчилик техникаси. 
 

---

8 
“Қонунчилик техникаси”
модули бўйича ишлаб чиқилган назарий саволлар 
1. Ахборот-қидирув 
ва 
эксперт 
тизимларининг 
қонунчилик 
техникасидаги аҳамиятини таҳлил этинг. 
2. Вазирилклар, давлат қўмиталари ва идораларнинг буйруқлари ва 
қарорларининг қонунчилик техникаси қоидаларини мисоллар ёрдамида таҳлил 
этинг. 
3. Вазирликлар, давлат қўмиталари ва идоралар томонидан Вазирлар 
Маҳкамасига киритилаётган қонун лойиҳасига қўйиладиган талабларни таҳлил 
этинг. 
4. Замонавий ахборот технологиялари ва уларнинг қонун лойиҳаларини 
тайёрлаш ва тарқатиш жараёнидаги аҳамиятини ва муаммоли жиҳатларини 
таҳлил этинг.
5. Келишув комиссиясини шакллантириш тартиби ва унинг кўриб 
чиқадиган масалалари доирасини таҳлил қилинг ҳамда қонунларни қабул 
қилишдаги аҳамиятини очиб беринг. 
6. Коллизияларни бартараф этишда амалдаги ва лойиҳалаштирилаётган 
нормалар таҳлилининг муаммоли жиҳатларини ёритиб беринг. 
7. Континентал 
(роман-герман) 
ҳуқуқ 
оиласи 
мамлакатларида 
қонунчилик техникасини қўллашнинг ўзига хос жиҳатларини қиёсий-таҳлил 
этинг.
8. Қабул қилувчи органга киритиладиган норматив-ҳуқуқий ҳужжат 
лойиҳаси бўйича тайёрланган тушунтириш хатининг аҳамияти, тузилишини 
изоҳланг, ҳуқуқий асосларини ёритиб беринг. 
9. Қонун ижодкорлик жараёнида электрон ахборот тизимларининг ўрни 
ва ролини қиёсий таҳлил этинг. 
10. Қонун лойиҳалари ишлаб чиқиладиган шаклларни муҳокама қилинг 
ва уларнинг бир-биридан фарқли жиҳатларини аниқ мисоллар орқали ёритиб
беринг. 
11. Қонун лойиҳалари экспертизаси ва унинг турларини ўзаро қиёслаб 
таҳлил этинг. 
12. Қонун лойиҳалари экспертизасига қўйиладиган умумий талаблар 
нималардан иборатлигини изоҳланг? 
13. 
Қонун лойиҳаларига (қонунларга) иловалар бериш тартибини 
изоҳланг.
14. Қонун лойиҳаларига иловалар киритиш тартибининг қонунчилик 
техникаси қоидаларини муҳокама қилинг ва фикрингизни амалий мисоллар 
билан асосланг. 
15. Қонун лойиҳаларида ҳаволалардан фойдаланишнинг қонунчилик 
техникаси қоидаларини ва расмийлаштириш қоидаларини таҳлил этинг. 
16. Қонун лойиҳаларини ишлаб чиқишда умумхалқ муҳокамасининг 
аҳамиятини кўрсатиб беринг. Ҳар бир қонунни қабул қилишда умумхалқ 
муҳокамасини ўтказиш фойдали деган фикрни изоҳланг.

---

9 
17. Қонун лойиҳаларини ишлаб чиқишда умумхалқ муҳокамасининг 
аҳамияти, уни ўтказиш тартибини ёритиб беринг. 
18. Қонун лойиҳаларини тайёрлаш жараёнида ҳуқуқий аббревиатурадан 
фойдаланиш қоидаларини таҳлил этинг. 
19. Қонун лойиҳаси Қонунчилик палатасига келиб тушгандан қабул 
қилингунча уч ўқишда қабул қилинишининг аҳамияти ва кўриб чиқиладиган 
масалаларни ёритиб беринг.
20. Қонун лойиҳасини Қонунчилик палатаси томонидан кўриб чиқиш 
учун қабул қилиш ва қонун лойиҳасини дастлабки тарзда муҳокама қилиш 
тартибини таҳлил қилинг. 
21. Қонун лойиҳасини тайёрлашда қонунчиликнинг ҳолати ва ҳуқуқнинг 
қўлланилиш амалиётинининг тутган ўрнини мисоллар ёрдамида таҳлил этинг. 
22. Қонун лойиҳасини тайёрлашни ташкил этиш бўйича тузиладиган 
ишчи гуруҳи таркибига нодавлат ташкилотлар ва фуқаролар киришининг 
ташкилий-ҳуқуқий асосларини танқидий таҳлил этинг. 
23. Қонун лойиҳасини тайёрлашни ташкил этиш бўйича тузиладиган 
ишчи гуруҳи таркибига нодавлат ташкилотлар ва фуқаролар киришининг 
ташкилий-ҳуқуқий асосларини таҳлил этинг. 
24. Қонун лойиҳасини Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси 
Қонунчилик палатаси томонидан кўриб чиқиш учун қабул қилиш ва қонун 
лойиҳасини дастлабки тарзда муҳокама қилиш тартибини танқидий таҳлил 
этинг. 
25. Қонун лойиҳасининг (қонуннинг) тузилишини қўрсатиб беринг.
26. Қонун лойиҳасининг тузилишини таҳлил қилинг ва қонун 
лойисининг таркибий бирликларга бўлинишининг амалий аҳамиятини 
мисоллар ёрдамида кўрсатиб беринг. 
27. Қонун моддасининг пастлаб борувчи таркибий бирликларини ёритиб 
беринг (қисм; банд (хатбоши); кичик банд (хатбоши)). 
28. Қонун ости ҳужжатлари лойиҳаларини тайёрлаш, қабул қилиш ва 
эълон этиш ва адресатларга жўнатиш амалдаги қонунчилик ва шаклланган 
амалиёт асосида таҳлил этинг. 
29. Қонун 
ҳужжатларига асосланиб қонун лойиҳаси таркибий 
бирликларини ва уларни рақамлаш масалаларининг қонунчилик техникаси 
қоидаларини танқидий таҳлил этинг. 
30. Қонун 
ҳужжатларига асосланиб қонун лойиҳаси таркибий 
бирликларини ва уларни рақамлаш масалаларининг қонунчилик техник 
қоидаларини ёритинг.Фикрингизни мисоллар билан мустаҳкамланг.
31. Қонунлар лойиҳалари қонунчилик техникаси қоидаларига мувофиқ 
бўлиши кераклиги деганда нималар назарда тутилади. Жавобингизни 
қонунчилик асосида таҳлил қилиб беринг. 
32. Қонунлар лойиҳаларини тайёрлаш борасидаги Адлия вазирлигининг 
ваколатларини тавсифлаб беринг.
33. Қонунларга ўзгартиш ва қўшимчалар киритишнинг қонунчилик 
техникаси қоидаларини ёритиб беринг. Амалий мисоллар келтиринг. 

---

10 
34. Қонунларнинг ўз кучини йўқотган деб топиш тартибини қонун 
ҳужжатларидан келиб чиққан ҳолда таҳлил этинг. 
35. Қонунни ишлаб чиқишда уларнинг мазмуни ва шаклига қўйиладиган 
талабларни танқидий таҳлил қилинг. 
36. Қонунни янги таҳрирда қабул қилиш ҳамда ўрнига янги қонун қабул 
қилишнинг аҳамиятини кўрсатиб беринг. 
37. Қонуннинг Қонунчилик палатаси томонидан қабул қилиниши тартиб-
таомилини романо-герман ҳуқуқий оиласига мансуб давлатлар мисолида 
қиёсий таҳлил этинг. 
38. Қонунчилик техникасининг усули сифатида синонимияни тегишли 
мисоллар асосида таҳлил этинг.
39. Қонунчилик ташаббуси тартибида Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлиси Қонунчилик палатасига киритиладиган қонун лойиҳалари
Ҳукуматнинг мажлисида кўриб чиқилиши ва ҳал этилиши тартиб-таомилини 
таҳлил этинг. 
40. Қонунчилик ташаббуси ҳуқуқига эга бўлмаган давлат органларининг, 
нодавлат ташкилотлар ва фуқароларнинг қонун лойиҳаларини тайёрлашда 
иштирок этиши тартибини асосланг.
41. Қонунчилик ташаббуси ҳуқуқига эга бўлмаган субъектнинг қонун 
лойиҳаларини тайёрлаш жараёнидаги иштирокини илғор хорижий мамлакатлар 
тажрибаси асосида таҳлил этинг. 
42. Қонунчилик техникаси ва юридик техника ўртасидаги нисбат 
масалаларини ёритиб беринг. 
43. Қонунчилик техникасининг воситаси сифатида анонимиянинг 
мазмунини ёритиб беринг.
44. Қонунчилик техникасининг ижтимоий муносабатларни тартибга 
солиш тизимида тутган ўрни нималарда ифодаланади? Амалий мисоллар 
асосида таҳлил этинг. 
45. Қонунчилик техникасининг қоида, усул ва воситаларини ёритиб 
беринг.
46. Қонунчилик техникасининг талаби бўлган норматив-ҳуқуқий ҳужжат 
лойиҳасини тайёрлашда қонун ҳужжатларининг ҳолатини, қўлланилиш 
амалиётини, жамоатчилик фикрини ва халқаро тажрибани ўрганишни таҳлил 
қилинг. 
47. Қонунчилик 
техникасининг тарихий ривожланиш жараёнини 
кўрсатиб берувчи тарихий манбалардан мисоллар келтирган ҳолда таҳлил 
қилинг. 
48. Қонунчилик техникасининг фан сифатидаги функцияларини амалий 
мисоллар ёрдамида таҳлил этинг. 
49. Қонунчилик 
ҳужжатларини 
лойиҳалаштириш 
жараёнида 
коллизияларни олдини олиш учун қонун ижодкори қандай тамойилларга ва 
қонунчилик техникаси талабларига амал қилиши лозимлигини изоҳланг ва 
танқидий таҳлил қилинг. 

---

11 
50. Қонунчиликдаги тизимлиликни таъминлашда эътибор қаратиш лозим 
бўлган масалаларни таҳлил қилинг, унинг назарий-ҳуқуқий асосларини ёритиб 
беринг. 
51. Қонунчиликни тизимлаштириш ва унинг турларини англо-саксон 
ҳуқуқий тизимига кирувчи мамлакатлардаги қонунчиликни тизимлаштириш
амалиёти билан қиёсланг.
52. Мамлакатимизда қонун ижодкорлик жараёнида Адлия вазирлигининг 
ролини амалдаги қонунчилик ва шаклланган амалиёт асосида таҳлил этинг. 
53. Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари қарорларининг юридик техник 
қоидаларининг алоҳида жиҳатларини кўрсатиб беринг. 
54. Моддаларда бошқа моддаларга, шунингдек илгари қабул қилинган 
қонунларга ҳаволаларни қўлланиш тартибини тушунтиринг. 
55. Молиявий-иқтисодий асос қандай қонун лойиҳалари учун талаб 
этилади? Ҳуқуқий ва ташкилий асосларини таҳлил этинг. 
56. Муқаддима 
хат 
бошиларга 
бўлинадими, 
рақамланадими? 
Муқаддимани шакллантириш қоидаларини таҳлил этинг.
57. Муқаддиманинг аҳамиятини ва уни шакллантириш қоидаларини 
таҳлил этинг.
58. Нима учун қонунчилик ташаббуси ҳуқуқи субъектлари доираси турли 
давлатларда турлича? Бунга қандай омиллар таъсир этади? 
59. Норма ижодкорлик жараёни ва унинг ҳуқуқий асосларини таҳлил 
этинг, ўз фикрингизни мисоллар билан асосланг. 
60. Норма ижодкорлик субъектлари доирасини қиёсий таҳлил ва амалдаги 
қонунчилик асосида изоҳланг. 
61. Норма ижодкорлик фаолияти натижалари бўлган норматив-ҳуқуқий 
ҳужжатларни юридик кучига кўра қиёсий таҳлил этинг. 
62. Норма 
ижодкорликда 
қўлланиладиган 
юридик 
атамаларни 
фойдаланиш соҳасига кўра умумҳуқуқий, тармоқлараро ва тармоқ юридик 
атамаларини моҳияти ва қўлланиш шартларини таҳлил этинг. 
63. Норматив-ҳуқуқий ҳужжат амал қилишининг тўхтатиб турилиши ва 
тугатилиш асосларини муҳокама қилинг ва фикрингизни амалий мисоллар 
орқали асосланг. 
64. Норматив-ҳуқуқий ҳужжат лойиҳасини тайёрлашни ташкил этиш 
тартибини таҳлил қилинг. 
65. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қабул қилишга ваколатли субъектлар 
доирасини таҳлил этинг. Жавобингизни мисоллар ёрдамида асосланг. 
66. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳаларини тайёрлашда мантиқ 
қоидаларининг аҳамиятини мисоллар асосида таҳлил этинг. 
67. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар муқаддимасининг аҳамиятини халқаро 
ҳуқуқий ҳужжатлар ва миллий норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар асосида қиёсий 
таҳлил этинг. 
68. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда коллизияларни бартараф этиш 
усулларини мисоллар билан ёритиб беринг. 

---

12 
69. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларни эълон қилиш, уларнинг кучга 
кириши ва амал қилишини қонун ҳужжатлари асосида таҳлил қилинг. 
70. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонун 
лойиҳаларини тайёрлаш жараёнида ҳуқуқий аббревиатурадан фойдаланиш 
қоидаларини қиёсий таҳлил этинг. 
71. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонун 
лойиҳаларини тайёрлаш жараёнида электрон ҳужжатларнинг аҳамиятини 
кўрсатиб беринг . 
72. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонун матни 
таркибий элементининг тартиб рақами ва сарлавҳаларини белгилаш 
талабларини таҳлил этинг. 
73. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонун 
матнининг асосий элементлари бўлган муқаддима, қисм, бўлим, боб, модда, 
модда банди, модда қисмини аниқ норматив-ҳуқуқий ҳужжат асосида таҳлил 
этинг. 
74. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонун 
матнларига сарлавҳаларини танлаш қоидаларини мисоллар изоҳлаб беринг. 
75. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонуннинг 
айрим нормаларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш ҳамда уларни бекор 
қилиш қоидаларини тақидий таҳлил этинг. 
76. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг муҳим тури бўлган қонуннинг 
мантиғи ва тузилишига оид талабларни аниқ мисоллар билан таҳлил этинг. 
77. Норматив-ҳуқуқий 
ҳужжатларнинг 
низом, 
қоида 
ва 
йўриқномалардан ўзаро фарқли томонларини таҳлил қилинг ва уларга мисоллар 
келтиринг. 
78. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ўзаро нисбати деганда нимани 
тушунасиз. Амалдаги қонунчиликка кўра норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг 
ўзаро нисбатини таҳлил этинг. 
79. Норматив-ҳуқуқий ҳужжатларнинг ўзаро нисбатини таҳлил қилинг ва 
уларнинг аҳамиятини атрофлича ёритиб беринг. 
80. Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва Сенатнинг қарорлар қабул 
қилиш тартиби ва мазкур қарорларнинг норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар 
тизимидаги ўрнини таҳлил этинг. 
81. Сенат қўмиталарининг Қонунчилик палатаси томонидан Сенатга 
маъқуллаш учун топширилган қонунлар юзасидан берадиган Хулосасининг 
юридик табиатини шарҳланг. 
82. Сенат томонидан ва Ўзбекистон Республикаси Президенти қонунни 
ўз эътирозлари билан қайтаришининг ҳуқуқий томонларини қонунчилик 
ҳужжатлари асосида таҳлил қилинг ва қайтарилган қонуннинг Қонунчилик 
палатастда кўриб чиқиш тартибини таҳлил қилинг 
83. Тизимлаштирилган қонун лойиҳалари (кодекслар)нинг таркибий 
бирликларини оддий қонун лойиҳалари таркибий бирликлари билан қиёсий 
изоҳланг. 

---

13 
84. Ўзбекистон Республикаси Қонун ҳужжатлари маълумотлари миллий 
базаси фаолияти йўналишларини ривожланган хорижий мамлакатлари 
мисолида қиёсий таҳлил этинг 
85. Ўзбекистон Республикаси қонунларини қабул қилиш йўлларини 
таҳлил қилинг ва ўзаро фарқли жиҳатларини очиб беринг. 
86. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлис Қонунчилик палатасига 
киритилган қонун лойиҳасини қонунчилик ташаббуси субъекти томонидан 
ўзгартириш, чақириб олиш, шунингдек қайта киритиш тартибини қонун 
ҳужжатларидан келиб чиқиб ёритиб беринг. 
87. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси ва 
Сенатининг қарорлар қабул қилиш тартиби ва мазкур қарорларнинг норматив-
ҳуқуқий ҳужжатлар тизимидаги ўрнини кўрсатиб беринг. 
88. Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасига 
киритилаётган қонун лойиҳасига илова қилинадиган ҳужжатларни сананг ва 
уларнинг аҳамиятини ёритиб беринг. 
89. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М. Мирзиёев маърузаларида 
қонунларнинг ижросини таъминлаш борасидаги муаммолар ва уларнинг ечими 
ҳақидаги фикрларини таҳлил этинг. 
90. Ўзбекистон Республикаси Президентининг фармон, қарор ва 
фармойишларининг қонунчилик техникаси қоидаларини амалий мисоллар 
ёрдамида очиб беринг. 
91. Ўзбекистон 
Республикасида 
қонун 
ижодкорлик 
жараёни 
босқичларини хорижий мамлакатлардагиушбу жараён босқичларини қиёсланг. 
92. Ўзбекистон Республикасининг “Ҳуқуқий ахборотни тарқатиш ва 
ундан фойдаланишни таъминлаш тўғрисида”ги қонуни нормаларининг амалга 
ошиши билан норма ижодкорлиги самарадорлиги ўртасидаги боғлиқлигини 
асосланг. 
93. Ўзбекистон Республикасининг норматив ҳужжатлари қандай расмий 
реквизитларига эга бўлишини таҳлил қилинг ва уларнинг аҳамиятини амалий 
томондан кўрсатиб беринг. 
94. Ўзбекистонда қонун ижодкорлиги жараёнида режалаштириш ва 
прогнозлаштиришнинг аҳамиятини кўрсатиб беринг. 
95. “Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатасига 
киритиладиган қонун лойиҳаларини ва Ўзбекистон Республикаси Олий 
Мажлиси Сенатига тақдим этилган қонунларни юридик-техник жиҳатдан 
расмийлаштириш қоидаларини тасдиқлаш тўғрисида”ги (2010 йил 30 декабрь) 
Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Кенгашининг 
ва Ўзбекистон Республикаси Олий Мажлиси Сенати Кенгашининг қўшма 
қарорида мустаҳкамланган қоидаларнинг норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар 
лойиҳаларини тайёрлашдаги муаммоли жиҳатларини таҳлил этинг. 
96. Ҳукуматга вазирликлар, давлат қўмиталари ва идоралар томонидан 
киритиладиган қонун лойиҳалари бўйича бериладиган хулосанинг ҳуқуқий 
табиатини атрофлича таҳлил этинг 

---

14 
97. Юридик амалиёт ва юридик тажрибанинг ўзига хос хусусиятларини 
таҳлил қилинг ва уларни қонунларни ишлаб чиқишдаги аҳамиятини кўрсатиб 
беринг. 
98. Юридик амалиётда қонунчилик техникасининг тутган ўрни ва 
аҳамиятини кўрсатиб беринг. 
99. Юридик техниканинг муҳим таркибий элементи сифатида қонунчилик 
тилига тавсиф беринг. 
100. Янги қонун лойиҳасининг концепцияси баён қилинган тушунтириш 
хатини тайёрлаш жараённинг ҳуқуқий-ташкилий асосларини таҳлил этинг. 

---

15