рат. Бу маълумотлар жиноятчини, транспорт воситасини таъқиб этиш ва
ушлаш, ўғирланган мол-мулкни излаб топишни ташкил этиш учун зарур.
Маълумотларни зудлик билан тўплаш, йўлни тўсиш ҳамда қидирув тадби-
рлари режасини ишга тушириш мақсадида
ички ишлар органи навбатчи
қисмига етказилади. Қидирув тадбирларига, одатда, патрул - пост хизмати
нарядлари, йўл ҳаракати хавфсизлиги хизмати (ЙХХХ), транспорт мили-
цияси бўлинмалари ва бошқалар жалб қилинадилар. Бу ишларнинг барча-
си навбатчилик қисми ва ички ишлар органи бошлиғи раҳбарлигида ҳоди-
са жойини кўздан кечириш билан бирга қўшиб олиб борилади.
Кўздан кечириш вақтида унинг ҳар бир иштирокчиси бўлиб ўтган
ҳодисанинг умумий тасвирини тиклашга кўмаклашиши, тегишли суд
экспертизаларини ўтказиш учун зарур бўлган дастлабки маълумотларни
аниқлаши лозим. Тезкор ходим бу вақтда жабрланувчи ва гувоҳларни
аниқлаб олади ва айбдорларни излаш учун муҳим шарт-шароитлар бўйича
савол-жавоб қилади ва бу тўғрида кўздан кечириш раҳбарини
хабардор
қилади.
«Èçлар босилмай туриб» экспертиза тайинлашда ҳам ўзига хос вази-
фалар ҳал этилади. Экспертиза ўтказиш йўли билан қуйидаги масалалар
ҳал этилади:
- ҳодиса хусусида, унинг жиноий таърифи, ìåõàíèçìè òўғðèñèäà
áîøëàнғич маълумотга эга бўлиш;
- ìóàéÿí øàõñíèíã ìàçêóð æèíîÿòãà àëîқàäîð ёки àëîқàäîð ýìàñëèãè õóñóñи-
да маълумот олиш;
- зудлик билан махсус илмий дарслар ёрдамида пайдо бўлган гумон-
ни текшириб кўриш, гумон остидаги шахсни излаб топиш ва тутиб келти-
риш учун талаб этилган
маълумотларни олиш;
- жиноий ҳодисани кейинчалик тадқиқ этиш, шунингдек гумон ости-
даги шахслар ёки дастлабки кўздан кечиришда олинган далилий ашёларни
қиёслаш талаб этилган янги излар пайдо бўлганида янгидан экспертизалар
ўтказиш, «изларга оид маълумотлар базасини» мустаҳкамлаш ва кенгай-
тириш;
- гумон остидаги шахс томонидан (айнан шу йўл билан, ана шу
қуроллардан фойдаланган ҳолда ва ҳоказо) содир этилган бошқа жиноят-
ларни ҳам аниқлаб, бундан қатор ходимлар ва ҳатто турли тергов ва даст-
лабки тергов органларининг мазкур жиноятларни очиш йўлидаги ҳаракат-
ларини бирлаштириш учун фойдаланиш.
Жиноятчининг шахси ва жиноят қуролларига оид маълумотларни
ички ишлар органларидаги криминалистик ва тезкор ðўéõàòлар бўйича
текшириш ҳодиса жойидаги изларга кўра, улар ҳақидаги маълумотлар би-
рор турдаги рўйхатда мавжуд бўлса, шахсини аниқлаш имконини беради;
ўқлар гильзотекаси бўйича текширув ўқотар қуролнинг айнан шу нусхаси
бошқа жиноятлар содир этишда қўлланилган-қўлланмаганлигини
очишга
кўмаклашади. Ҳисоб-рўйхатга олиш маълумотларидан шу билан бирга
қидирув ишлари жараёнида ҳам тезкорлик билан фойдаланиш даркор.
Жабрланувчи ва гувоҳларни сўроқ қилиш бу босқичда, бошқа тергов
ҳаракатлари каби биринчи навбатда қидирув ишлари учун маълумот
йиғиш мақсадига хизмат қилади. Сўроқ мазмуни қуйидагича бўлади:
жиноий тажовузкорлик қачон, қаерда ва қандай қилиб содир
этилган, у нимадан иборат бўлган ва нима мақсадда амалга оширилган;
жиноятни ким амалга оширган, жиноятчилар қанча бўлган, уларнинг
ташқи кўринишидаги белгилари, чизгилари; улар ўртасида роллар қандай
тақсимланган, ким раҳбарлик қилган; жиноятчилар бир-бирига қай тарзда
мурожаат қилишган, улардан бирортасида овоз ёки нутққа оид хусусият-
лари (шевага хос сўзлаш, «c» ни айтолмаслик, дудуқланиш, жиноятчилар
шевасида сўзлаш) бор-йўқлиги;
жиноятчиларнинг транспорт воситалари бўлганми, қандай, уларнинг
белгилари, рақамли белгилари ёки бирор хусусияти, уларни ким бошқар-
ган;
нима ўғирланган, ўғирланган
буюмларнинг номи ва белгилари; қи-
мматбаҳо буюмларнинг тавсифи ва уларнинг қиймати; ўғирланган пул
миқдори ва номинали;
гумон остидагилардан бирортаси жиноят содир этилган жойда у со-
дир этилгунга қадар бўлмаганми, нима сабабдан ё қандай баҳона билан,
нималар билан қизиққан;
ким жиноят қилганликда гумон қилинади, нима асос бор, жиноятчи-
лар ўғирланган буюмлардан қай тарзда фойдаланишлари мумкин; жабр-
ланувчилар турар жойини сотиш,
айирбошлаш, буюмлар сотилиши,
хизматлар таклиф қилиб эълон бермаганмилар ва бошқа шу кабилар.
Жабрланувчи ёки гувоҳлар томонидан жиноятчиларнинг ташқи бел-
гилари тасвирлаб берилганидан сўнг кўп ҳолларда уларнинг синтетик су-
ратлари тайёрланиб, қидирув гуруҳлари жиноятчиларни улар пайдо
бўлиши мумкин бўлган жойлардан излаш ишларини ташкил этиб, бу иш-
га жабрланувчи ва гувоҳлар жалб этиладилар.
Жиноятчилар томонидан ўғирланган ёки
улар фойдаланган автомо-
билни қидириш ЙҲХХ ходимлари билан биргаликда амалга оширилади.
Автокорхона гаражлари, пулли тўхташ жойлари òåêøèðèëàäè, автомобил
яширилиши ёки уни қайта бўяш, эҳтиёт қисмларга ажратиш мумкин
бўлган ҳовли, боши берк кўчалар ва бошқа жойлар кўздан кечирилади.
Do'stlaringiz bilan baham: 
