Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

Халқ маслаҳатчилари. 
Қонунчиликда жиноят ишлари бўйича 
одил судловни амалга ошириш жараёнига халқ вакилларини жалб 
қилиш шаклларидан бири сифатида халқ маслаҳатчилари институти 
назарда тутилган. Ўзбекистонда суд ишларини юритишда халқ 
маслаҳатчилари институти олдиндан маълум (1917 йилдан кейин). 
Ҳозирги кунда халқ маслаҳатчилари жиноят ишларини кўриш 
жараёнида фақат қонунда белгиланган ҳолларда иштирок этадилар. 
Фуқаролик 
ишларини 
кўриш 
ва 
ҳал 
қилишда 
халқ 
маслаҳатчиларининг иштироки назарда тутилмаган (ФПКнинг 13-
моддаси). 
Суд мажлисида ишни кўриш жараёнида келиб чиқадиган ҳамма 
масалаларни ҳал қилишда ва ҳукм чиқаришда халқ маслаҳатчилари 
судьянинг барча ҳуқуқларидан фойдаланадилар. 
Халқ маслаҳатчилари йигирма беш ёшга тўлган ва қонунчиликда 
белгиланган бошқа талабларга жавоб берадиган фуқаролар сонидан 

---

144 
танланилади. Фуқароларга халқ маслаҳатчиларининг ваколатларини 
бериш тартиби “Судлар тўғрисида”ги Қонуннинг (янги таҳрири) 62-
моддасида белгиланган. Халқ маслаҳатчилари иштирокида суд 
ишларининг катта қисми кўрилади. 
Кўриниб турибдики, жиноят ишларини тергов қилишда ва 
кўришда жамоатчилик иштирокининг шакллари турли бўлади, бироқ, 
умуман олганда, уларнинг фаолияти қуйидаги умумий мақсадларга 
эришиш учун амалга оширилади: жамоат назоратини ўрнатиш; 
аҳолига бўлган ишончни янада мустаҳкамлаш. Мазкур мақсадларга 
эришиш фуқаролик жамиятини барпо этишнинг зарурий шарти 
ҳисобланади. 
МАВЗУ БЎЙИЧА ХУЛОСАЛАР: 
Мазкур 
мавзуни 
ўрганишда 
талабалар 
одил 
судлов 
принципларининг халқаро ҳужжатларда ва тармоқ қонун 
ҳужжатларида мустаҳкамланишига оид масалаларни кўриб 
чиқишлари; қиёсий-ҳуқуқий таҳлил ўтказиб, одил судловни амалга 
оширишда уларнинг ролини аниқлашлари лозим.