Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

суд инстацияси
ҳисобланади. 
Суд инстанциялари қуйидаги турларга бўлинади: биринчи, 
апелляция, кассация ва назорат инстанциялари. 
Ўзбекистон Республикаси умумий юрисдикция судларининг ҳар 
бири ишларни биринчи инстанция суди сифатида кўриши мумкин. 
Ваколати қонунда белгиланган биринчи инстанция суди сифатида 
муайян ишни кўриш жараёнида судлар мазкур ишнинг мазмуни 
бўйича қарор қабул қилишга ҳақли. Агарда жиноят ишлари бўйича 
биринчи инстанция суди судланувчининг жиноят содир этишда айбли 
ёки айбсизлиги, шунингдек, жазо қўллаш зарурлиги ва жазонинг тури 

---

85 
ва меъёрини белгилаш ҳақидаги масалаларни ҳал қилиши лозим 
бўлса, фуқаролик ишларида мазмунан бўйича ҳал қилиниши лозим 
бўлган 
масалалар 
доирасига 
тақдим 
этилган 
даъвонинг 
исботланганлиги ёки исботланмаганлиги ҳамда рўй берадиган 
юридик оқибатлар ҳақидаги масалалар киради. 
Ўрта ва олий звенога кирувчи судлар, яъни Қорақалпоғистон 
Республикаси фуқаролик ва жиноят ишлари бўйича олий судлари, 
фуқаролик ва жиноят ишлари бўйича вилоят ва Тошкент шаҳар 
судлари; Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий суди; Ўзбекистон 
Республикаси Олий судининг ҳайъатлари апелляция ва кассация 
инстанция судининг ваколатларига эга. Апелляция ва кассация 
инстанция судлари сифатида қайд этилган судлар биринчи инстанция 
суди томонидан чиқарилган қарорларнинг қонунийлиги, асослилиги 
ва адолатлилиги юзасидан берилган шикоятларни ва билдирилган 
протестларни кўриб чиқадилар. Апелляция инстанцияси судида 
қонуний кучга кирмаган суд қарорларининг қонунийлиги ва 
асослилиги текширилади, қонуний кучга кирган ва апелляция 
тартибида кўрилмаган суднинг қарорлари (ҳукмлари) устидан эса 
кассация инстанция судига шикоят қилиш мумкин. 
Ҳукмлар ва бошқа суд қарорлари апелляция ёки кассация 
тартибида кўриб чиқилганидан сўнг протест бериш ҳуқуқига эга 
бўлган суд раиси, прокурор ёки уларнинг ўринбосарлари томонидан 
билдирилган протестларга асосан мазкур қарорларнинг қонунийлиги, 
асослилиги ва адолатлилиги назорат инстанция суди томонидан 
текширилади. Қорақалпоғистон Республикаси фуқаролик ва жиноят 
ишлари бўйича олий судлари, фуқаролик ва жиноят ишлари бўйича 
вилоят ва Тошкент шаҳар судлари, Ўзбекистон Республикаси Ҳарбий 
суди раёсати, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Олий суди 
ҳайъатлари ва Раёсати ишларни назорат тартибида кўриш ваколатига 
эга. Назорат тартибида иш юритиш учун апелляция ёки кассация 
тартибида кўриб чиқилган ва қонуний кучга кирган ҳукм, ажримнинг 
(карорнинг) мавжуд бўлишидан ташқари, тегишли мансабдор 
шахслар алоҳида қарорга келишлари шарт бўлганлиги сабабли, 
мазкур тартибда иш юритиш апелляция ёки кассация тартибида иш 
юритишдан фарқ қилади. Яъни махсус ваколатли мансабдор шахс 
(юқори турувчи судининг раиси ёки прокурор) назорат тартибида 
ишни кўриб чиқиш зарурлиги ҳақидаги алоҳида қарорга келган 
тақдирганида ишнинг назорат тартибида (шунингдек янги очилган 
ҳолатлар муносабати билан) кўриб чиқилишига йўл қўйилади. 

---

86 
Хўжалик судларида асосий бўғинга кирувчи барча судлар ва 
Олий хўжалик суд ишни биринчи инстанция суди сифатида кўриши 
мумкин. Асосий бўғинга кирувчи судлар апелляция инстанция суди 
бўлишлари мумкин; Олий хужалик суд эса ишларни кассация ва 
назорат инстанция суди сифатида кўришга ҳақли.