Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

 
Инвестиция ҳуқуқи тушунчаси. Инвестиция ҳуқуқининг 
предмети, услублари ва тамойили.
 
Ҳозирги пайтга келиб ваколатли давлат органлари томонидан 
инвестицион фаолиятни тартибга солувчи бир қанча қонун 
ҳужжатлари қабул қилинган. Мазкур қонун ҳужжатлари билан 
инвесторларнинг ҳуқуқий мақоми белгилаб берилди ва уларни янада 
такомиллаштириш узлуксиз равишда давом этаяпти. Ушбу қонун 
ҳужжатлари таҳлил этиладиган бўлса миллий ҳуқуқ тизимида янги 
ҳуқуқий институт ва қонунчиликнинг комплекс сохаси бўлмиш 
инвестиция ҳуқуқи вужудга келди деган хулосага келиш мумкин.
Инвестиция ҳуқуқи ўзида инвестицион муносабатларни тартибга 
солишни ифодалайди. Мазкур муносабатларда муайян маънода 
мулкчилик муносабатлари мужассамлашган бўлади. Инвестицион 
муносабатларни тартибга солишнинг моҳияти инвесторлар учун 
ҳуқуқий 
шароитлар 
ва 
кафолатлар 
яратиш, 
шунингдек 
инвестицияларни 
амалга 
оширишнинг 
ташкилий-ҳуқуқий 
шаклларини белгилаб беришдан иборат.
3
И.Каримов “Бунёдкорлик йўлидан”, Т.4., -Т., “Ўзбекистон”, 1996, 255-бет 
4
И.Каримов “Ватанимиз ва халқимизга садоқат билан хизмат қилиш – олий саодатдир”, XXI аср, 2007 йил 7 
ноябрь, №47 

---

Инвестиция ҳуқуқини мустақил ҳуқуқ сохаси сифатида эътироф 
этилишининг сабаби инвестицион муносбатларни ҳуқуқий жиҳатдан 
тартибга солишнинг долзарблигидадир. Барчага маълумки ҳуқуқ 
тизими конституцион ҳуқуқ, маъмурий ҳуқуқ, фуқаролик ҳуқуқи, 
меҳнат ҳуқуқи, молиявий ҳуқуқ, халқаро ҳуқуқ каби ҳуқуқ 
сохаларидан иборат. Инвестиция ҳуқуқи айни пайтда ўзида халқаро 
оммавий ҳуқуқ, халқаро хусусий ҳуқуқ, фуқаролик ҳуқуқи, маъмурий 
ҳуқуқ 
каби 
ҳуқуқ 
сохаларининг 
элементларини 
ўзида 
мужассамлаштирган. Шунинг учун ҳам мазкур ҳуқуқ сохаларидан 
инвестицион муносабатларни тартибга солувчи ҳуқуқий нормаларни 
ажратган 
ҳолда 
уларни 
инвестиция 
ҳуқуқи 
доирасида 
мужассамлаштириш инвестиция ҳуқуқи ўзининг предмети ва ўзига 
хос услубларга эга бўлган комплекс ҳуқуқ сохаси эканлигини 
тасдиқлаш учун асос бўлади.
Инвестиция 
ҳуқуқининг 
предмети 
бўлиб 
инвестицион 
муносабатлар ҳисобланади. 
Ҳуқуқий тартибга солиш услублари дейилганда мазкур соха 
билан тартибга солинадиган муносабатларга таъсир этиш усул ва 
йўларининг мажмуи тушинилади. Инвестиция ҳуқуқ комплекс ҳуқуқ 
сохаси бўлганлиги туфайли фаннинг методи ўзида барча ҳуқуқ 
сохаларининг методларини мужассамлаштирган. Мазкур ҳуқуқ 
сохаларига фуқаролик ҳуқуқи, маъмурий ҳуқуқ, солиқ ҳуқуқи, 
тадбиркорлик ҳуқуқи, халқаро хусусий ҳуқуқ, ер ҳуқуқи, корпоратив 
ҳуқуқ ва бошқалар. Бунда асосан фуқаролик ва маъмурий ҳуқуқ 
методлари 
қўлланилади. 
Фуқаролик 
ҳуқуқининг 
методи 
тарафларнинг юридик жиҳатдан тенглигига асосланган.
Инвестиция ҳуқуқи комплекс ҳуқуқ сохаси бўлганлиги туфайли 
инвестиция ҳуқуқининг тамойиллари ўзида муайян даражада барча 
ҳуқуқ сохаларининг тамойилларини ўзида мужассамлаштирган. 
Инвестиция ҳуқуқи учун қуйидаги тамойиллар хос: 
инвестицион фаолиятнинг эркинлиги; 
инвесторларнинг ҳуқлари кафолатланганлиги; 
инвестицион фаолиятни давлат томонидан тартибга солиниши 
тамойили; 
қонунийлик тамойили.