Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

 
4.2. Korporativ madaniyat kuchi 
Menejerlarning ko„pchiligi o„z tajribalaridan kelib chiqqan yoki matbuotda 
keltirilgan misollarga asoslangan holda korporativ madaniyat korporativ strategiyani 
muvaffaqiyatli amalga oshirishga ta‟sir ko„rsatuvchi muhim omil bo„lishi mumkin 
deb hisoblaydilar. IBM kompanyaisining ijrochi direktori lavozimida otasiga nisbatan 
ko„proq muvaffaqiyat qozongan kichik Tomas Uotson 1962 yilda Kaliforniya 
universitetida so„zlagan nutqida korporativ strategiya va korporativ madaniyat 
o„rtasidagi aloqa birinchi qaragandagiga nisbatan juda kuchli ekanligini ta‟kidlagan. 
Korxona strategiyasida belgilab qo„yilgan maqsad va maslaklar hamda amaliyot 
ichki korxona madaniyatining asosiy tamoyillariga mos kelishi yoki ular bilan keskin 
farqlanishi mumkin. Odatda ikkinchi holatda belgilangan strategiyaga amal qilish 
qiyin kechadi, xizmatchilarni o„z salohiyatidan to„liq foydalanishga undovchi 
kompaniya strategiyasi va madaniyati o„rtasida kuchli aloqa esa mazkur strategiyani 
amalga oshirish samaradorligini ancha oshirishi mumkin. 
Uzoq muddatli rejalar va kompaniya madaniyati o„rtasida mutanosiblik mavjud 
bo„lgan hollarda kompaniya yaxshi natijalarga erishishi mumkin. 
Kuchli korporativ madaniyat va uning korxona strategieyasi bilan aloqasi 
xodimlar ishini yaxshilash maqsadida ularni boshqarishning kuchli vositasi 
hisoblanadi. 
Agar korxona madaniyati strategik muvaffaqiyatga erishish uchun zarur bo„lgan 
faoliyat tamoyillariga zid keladigan bo„lsa, unga o„zgartirishlar kiritish va buni juda 
tez amalga oshirish kerak, chunki korxona madaniyati va strategiyasi o„rtasidagi uzoq 
muddatli va chuqur ziddiyatlar menejerlarning tanlangan strategiyani amalga oshirish 
bo„yicha xatti-harakatlarini susaytirishi va hattoki yo„qqa chiqarishi mumkin. 

---

68 
Korporativ strategiya va madaniyat o„rtasida kuchli aloqaga xodimlarni 
boshqarishning amaliy usuli yordamida amalga oshirshi mumkin bo„lib, u kompaniya 
strategiyasiga mos ravishda samaradorlikni oshirishga xizmat qiladi. Bunga ikki xil 
yo„l bilan erishish mumkin:
1) Madaniyatning to„liq mos kelishini hisobga olgan holda yaratilgan ish 
sharoitlarini kompaniya ichida xodimlar vazifalarini qanday tushunishi va bajarishini 
belgilab beruvchi o„zaro munosabatlar qoidalari ta‟minlaydi. Korporativ madaniyat 
yuqori darajada tashkil etilgan kompaniyalar xodimlari ularning nimani qanday 
bajarshini aniqlash uchun vaqtni behuda sarflashlariga hojat qoldirmaydi – korporativ 
madaniyat har bir xodimning odatlari va xulq-atvorini aniq belgilab beruvchi ichki 
qoida va ko„rsatmalarga ega.
Korporativ madaniyat yaxshi rivojlanmagan tashkilotlarda strategiya va 
madaniyat o„rtasida aloqa bo„lmagan hollarda aniq ko„rsatmalarning yo„qligi va 
noaniqlik muhiti xodimning ishonchi komil emasligiga va uning xatti-harakatlarining 
bekor ketishiga olib keladi. 
2) Yuqori darajada tashkil etilgan madaniyat strategiyani qo„llab-quvvatlaydi 
hamda ishni turmush tarziga aylantiradi, xodimlarni tarbiyalaydi va motivlashtirali; u 
o„z tuzilmasi, normalari va qadriyatlar tizimiga ega bo„lib, xodimlarning korporatsiya 
ideallariga moyilligini ta‟minlaydi. Natijada xodimlar nimani qilish va nimani 
qilmaslik kerakligini yaxshi tushunadilar hamda korxonaning yuqori natijalar va 
katta muvaffaqiyatlarga erishishi uchun katta kuch sarflaydilar. 
Quyida keltirilganlar ham korxona strategiyasini amalga oshirishda rahbariyat 
uchun muhim vazifa hisoblanadi: strategik rejani qo„llash va hayotga tatbiq etish 
uchun korporativ madaniyat korporatsiyaning strategik liniyasiga hamnafas bo„lishi 
lozim.
Korporativ strategiya bilan strategik yo„nalishning eng yuqori samaradorlik 
ko„rsatkichlarini ta‟minlovchi darajada faoliyat ko„rsatuvchi ishchi muhit eng optimal 
sharoit hisoblanadi. Bir jurnalistning to„g„ri qayd etganidek: “Yaponiya 
korporatsiyalariga amerikaning avtomobil bozorini egallab olishga faqat amalga 
oshirilayotgan strategiyaning o„zigina yordam bergani yo„q. Aynan yuzaga kelgan 

---

69 
madaniyat ishchilari avtomobillarni yig„ish, site‟molchi uchun ko„proq mos keluvchi 
konstrukstiya materiallarini ishlab chiqishga ilhomlantiradi.
Korporativ madaniya tufayli Toyota ishchilarning ko„plab ratsionalizatorlik 
takliflaridan foydalanishga erishdi. Ikki yil ichida takliflar soni 10 mingtadan 
milliontagacha o„sdi va kompaniyaga 250 mln dollar hajmida foyda keltiradi”
4
.