Ўzbekiston respublika oliy va ўrta maxsus

 
9.3. Yangi mahsulotlarni yaratish strategiyasi 
Aksariyat korxonalar uchun Yangi mahsulotlarni yaratish ularni raqobat 
kurashiga bardosh berishlarining muxum sharti sanaladi. SHuning bilan bir qatorda 
ta‟kidlash lozimki korxona muvaffaqiyatli raqobatlashishi uchun mahsulotni 
Yangilashda doimo yetakchilik qilishi shart emas.
Korxonani yangi mahsulot bilan bozorga chiqishining 2 strategiyasi mavjud
11
: 
- bozorga boshqa korxonalardan ilgariroq yoxud birinchilar qatorida chiqishi; 
- bozorga yangi mahsulot bozorda o„z o„rnini yetarli darajada mustahkamlab 
olgandan so„ng chiqishi; 
Birinchi strategiya asosida faoliyat yuritadigan korxonalar odatda tegishli 
tarmoq yoki muayyan mahsulotlar bo„yicha innavatorlar ikkinchilari esa 
ergashuvchilardir. Korxona yangi mahsulot yaratishda o„z strategiyasini tanlash 
xuquqiga ega. Biroq, korxona tomonidan mahsulotni yangilashning qay bir 
strategiyasi tanlanishidan qat‟iy nazar, undan har ikki holda ham yangi mahsulot 
yaratilishi talab etiladi.
Yangi mahsulotni yaratishga ikki xil yondashuvni ajratish mumkin. Birinchi 
yondashuvga asosan korxona yangi Funksional xususiyatga ega bo„lgan mutloqo 
11
Michael A. H:II. Strategic Management: Competitiveness and Globalization – Concepts and Cases. South - Western 
Collage Pub. 2014. USA. 392 p. 

---

153 
yangi mahsulotni yaratadi. Bunda u yangi ishlanmalar, ixtirolar, tamoyillar, yangi 
texnologiyalar vamreriallar va hokazolardan foydalanadi. Odatda bunday turdagi 
mahsulotlarning yaratilishi iste‟mol bozori va ishlab chiqarishda keskin 
o„zgarishlarning boshlanishiga olib keladi.
Ba‟zan esa mutlaqo yangi mahsulot eskisini bozordan siqib chiqarishi bilangina 
cheklanib, bozorda yoxud ishlab chiqarishda jiddiy o„zgarishlarni keltirib 
chiqarmaydi.
Yangi mahsulotni yaratish strategiyasini joriy etishda mazkur strategiyasini 
amalga oshirish jarayoning oqilona tashkil etilishi juda muhim ahamiyatga ega.Har 
bir korxona yangi mahsulotni yaratishda o„z kontsepsiyasi va strategiyasiga ega 
bo„lishi mumkin. Biroq, turli- tuman yondashuvlarning mavjudligiga qaramasdan, 
korxona yangi mahsulotni ishlab chiqarishda amal qilishi kerak bo„lgan, etti majburiy 
qadamdon tashkil topadigan, korxonada Yangi mahsulotni yaratishning muayyan 
umumiy sxemasi mavjud. 
Birinchi qadam – yangi mahsulot g„oyasini ishlab chiqish. Bu qadamni amalga 
oshirishda korxona nafaqat olim va konstruktorlar, balki xaridorlar, sotuvchilar, 
taqsimot tizimi xodimlari va hatto raqobatchilarning salohiyatidan foydalanish zarur.
Rahbariyat mazkur jarayonda faol ishlashi talab etiladi. Xususan, rahbariyat 
g„oyalarning ishlab chiqarishi va jamlanishi uchun sharoit yaratishi, mazkur 
jarayonlarida 
ishtirok 
etuvchi 
barcha 
subyektlarining 
sayi-harakatlarini 
muvofiqlashtirib turishi kerak. Bu qadamda bir nechta g„oyalar ishlab chiqiladi. 
Ularning bir qismidan tanlov jarayonida voz kechiladi, boshqa bir qismi esa 
yaratilayotgan Yangi mahsulotga tatbiq etish uchun ilgari suriladi . 
Ikkinchi qadam – rahbariyat tomonidan qay bir g„oyani ilgari surish, qaysilardan 
esa voz kechish haqida qaror qabul qilinishi bilan bog„liq. Bu o„ta mas‟uliyatli va 
nozik jarayondir, Chunki raqobatchilar uchun muvaffaqiyat keltiradigan g„oyalardan 
voz kechib yuborilishi xavfi mavjud yoki aksincha, rahbariyat amalga oshirilishi 
kutilayotgan natijani bermaydigan, istiqbolsiz g„oyalarni amaliyotga joriy etib 
yuborilishi mumkin. yangi mahsulotga oid qarorlar doimo strategik ahamiyatga ega 

---

154 
ekan, rahbariyat g„oyalarni tanlashda strategik tahlilning mavjud barcha vositalarni 
qo„llashi zarur . 
Uchinchi qadam – umumiy g„oyani aniq mahsulotga tatbiq qilish. Bu qadamda 
yangi mahsulot kontseptsiyasi ishlab chiqiladi va uning bozor tomonidan qanday 
qabul qilinishi tekshiruvdan o„tkaziladi. Mahsulotga bozorda talab mavjudligiga 
ishonch aniqlanadi.
To„rtinchi qadamda mahsulot konsepsiyasining biznes - tahlili deb ataluvchi 
mahsulot bo„yicha ishlab chiqilgan konstepstiyalarni har tomonlama, chuqur tahlili 
amalga oshiriladi.
Beshinchi qadamda mahsulotni yakuniy baholash amalga oshiriladi va 
marketing strategiyasi ishlab chiqiladi. Bu qadamda bozorga cheklangan miqdorda 
haqiqiy mahsulot chiqariladi.
Mazkur qadamning vazifasi mahsulotni sotishda duch kelinishi mumkin bo„lgan 
muammolarnmi aniqlash, shuningdek, marketing strategiyasi va mahsulotdan 
kutilayotgan daromadlilikka oydinlik kiritish uchun axborot olishdan iborat. 
Oltinchi qadam- yangi mahsulotga xizmat ko„rsatuvchi tizimni yaratish. Bu 
qadam yangi mahsulotni sotish natijalariga baho berish uchun axborot bilan 
ta‟minlashni o„z ichiga oladi. 
Ettinchi qadam – yangi mahsulotni bozordagi taqdimotini amalga oshirish. Bu
qadam asosan reklama xarakteriga ega bo„lib, korxonaning bozorga yangi mahsulot 
bilan chiqayotganligini e‟lon qilishi bilan bog„liq. Bu qadam uchun vaqt omili, 
shuningdek, korxonaning hududiy strategiyalari, u tomonidan bungacha bozorga 
chiqarib kelinayotgan mahsulot assortimenti kutilayotgan xaridorlar guruhlari va 
h.k.lar bilan bog„liq omillarni hisobga olish juda muhimdir.