Ўзбекистон респубикаси

6 – Тамойилнинг қисқача мазмуни. Доимий яхшилаш – корхонанинг ягона мақсадларидан бири.
Бу тамойилдан фойдаланиш ҳаммадан олдин корхонанинг ҳар бир ишчисидан аниқланган қайта қуришни яратишни талаб қилади. Одатда, кенг кўламли мақсадларни қуйиш йўли билан эмас, балки, кичик қадамлар билан, ҳар жойда ва доимий қоида сифатида тамойил амалга оширилади. Бунда барча жараёнлар самарадорлиги доимий ошади.
Доимий яхшилаш тамойили мувофиқ усулларни ва ёндашишларни, яъни Деминг цикли, Парето таҳлили, назорат хариталари ва бошқаларни билишни ва қўллашни талаб қилади. Тизимда жараёнларни яхшилашга қизиқишни ошириш учун унга тўғри муҳит яратилиши лозим.
Сифат менежменти тизими жараёнларини амалга ошириш бўйича ISO 9001 талаблари ва “Доимий яхшилаш” тамойилининг боғлиқлиги 4.7-жадвалда келтирилган.
4.7-жадвал
Сифат менежменти тизими жараёнларини амалга ошириш бўйича ISO 9001 талаблари ва “Доимий яхшилаш” тамойилининг боғлиқлиги

№ т\р	Талаблар	ISO 9001:2008 банди
1	СМТнинг барча жараёнлари бўйича яхшиланишга эришилганлигини баҳолаш ва доимий яхшилаш тизимининг мавжудлиги	4.1 е
2	Доимий яхшилаш бўйича мажбуриятлар сифат соҳасидаги сиёсатда мавжудлиги	5.3 б
3	Яхшилаш зарурлиги тўғрисидаги маълумотлар юқори раҳбариятнинг ҳисоботларида мавжудлиги	5.5.2 б
4	Яхшилаш бўйича тавсиялар ва зарур бўлган тузатиш ҳамда олдини олиш ҳаракатлари тўғрисидаги маълумотларни раҳбарият томонидан таҳлил қилиш учун кириш маълумотларини мавжудлиги	5.6.2 г, ж
5	СМТ жараёнлари, маҳсулот ва яхлит тизимни яхшилаш бўйича фаолиятларни амалга ошириш ва қарорларни раҳбарият томонидан таҳлилнинг чиқиш маълумотларини мавжудлиги	5.6.3 а, б
6	Жараёнлар ва маҳсулотларни доимий яхшилашга эришиш учун зарурий ресурсларни аниқлаш ва таъминлаш	6.1
7	Доимий яхшилаш мақсадида СМТ натижавийлигини ўлчаш ва баҳолаш тизимларини мавжудлиги	8.1 в
8	Яхшилаш ва олдини олиш ҳаракатларини ўтказилиши зарур бўлган соҳаларни аниқлаш мақсадида маълумотларни таҳлилдан ўтказиш	8.4
9	Ташкилот СМТ амалда яхшиланишни мавжудлиги	8.5.1
10	СМТ ишчи ҳолатда тузатиш ҳаракатларини ўтказиш тизимини ташкиллаштириш ва мавжудлиги	8.5.2
11	СМТ ишчи ҳолатда олдини олиш ҳаракатларини ўтказиш тизимини ташкиллаштириш ва мавжудлиги	8.5.3

Сифат менежменти тизимининг “Далилларга асосланиб қарорлар қабул қилиш” тамойили

Фактларга асосланган қарорлар қабул қилиш Самарали қарорлар маълумотларни ва ахборотларни таҳлил этишга асосланади. O’z DSt ISO 9000:2009

Қарорнинг самарадорлиги доимо жараёнлар ҳолати ва унинг натижалари ҳақиқатда акс эттирувчи ахборотлар ва маълумотлар мантиқий ва ҳиссий таҳлилларга асосланган. Кўроқ, тўлиқ бу далилларга асосланган қарорларни қабул қилиш билан боғлиқ жараёнларни бошқаришда ва ишлаб чиқариш жараёнлари сифатида моделлаштириш усули билан ҳал этилади. Ушбу тамойил, шартсиз олдинга тажриба, юзага келган, ўхшаш, таклифлар “туйғулар” асосидага қарор қабул қилиш хусусияти билан кўпинча амалиётда муқобили бўлиб ҳисобланади. Агар келадиган ахборот маълумотларга асосланган ва сифат назорати натижалари бўйича олинадиган мавжуд маълумотлар таҳлилига асосланса қарор янада самаралироқ бўлади. Бундай маълумотларнинг манбалари сифат тизимини ичк ва ташқи текшируви натижалари, истеъмолчилар ва бошқа қизиқувчи томонларнинг таклифлари ва шикоятлари, тузатиш ва олдини олиш ҳаракатларининг натижалари ҳамда ташкилот ходимларидан такомиллаштиришга йўналтирилган келиб тушувчи ғоя ва таклифлар таҳлилига асосланган маълумотар бўлиши мумкин.
Сифат – бошқарув қарорларини қабул қилиш, таҳлил ва назорат усулларини мослигини талаб этувчи, мураккаб иқтисодий тоифадир. Сифатни бошқаришда “далилларга асосланган қарорларни қабул қилиш” тамойилига мувофиқ: “сифат функциясини структуралаш”, “бузилишлар сабаби ва кетма-кетлиги таҳлили”, “статистик усуллар”, “Омилли таҳлил усули”, “АВС-усул”, “эксперт тизимлар усули” ва бошқалар каби усуллардан фойдаланилади.
Статистик усулларда фойдаланиш ўзгарувчан ва галма-галликларни тушунишга, натижавийлик ва самарадорликни ошириш ва муаммони ҳал қилинишида менежментга ёрдам бериш мумкин. Бу усуллар қарорларни қабул қилишда ёрдам кўрсатиш учун ҳақиқатдаги мавжуд маълумотлардан яхшиларин қўллаш имконини беради. Статистик усуллар миқдорий маълумотларни нисбатан чегаралашда, кўплаб турдаги фаолият натижалари ва уларни бажарилишида муҳим ўринга эга бўлган ўзгарувчанликни моделлаштириш ва шарҳлаш, таҳлил қилиш, тавсифлаш ва ўлчашларда ёрдам бериши мумкин.
Сифат менежменти тизимида статистика ва статистик усуллар бошқарилаётган объект ҳамма томонлама тавсифларини олишга ёрдам бериши сифатида муҳим аҳамият касб этади. Статистик ёндашишдан фойдаланиш, масалан, асосий ишлаб чиқариш фонди ҳолатини баҳолашда, қурилма ишининг ишончлигни оширишга йўналтирилган чора-тадбирларни режалаштиришнинг биринчи босқичидаёқ юзага келади. Бу ерда статистика ҳозирча бузилишлар профилактик техник хизмат кўрсатиш ёки таъмирлаш турлари бўйича қарорларни қбул қилиш заруриятини аниқловчи аломатлардан бири бу критик моментини ўйлаб топиш вазифасини бажаради. Бироқ, таҳлиллар шуни кўрсатадики ресурслардан самарасиз фойдаланиш, асоссиз таъмирлашдан ташқари ёки навбатдаги таъмирлашга қисмларни бузилувчанлиги критик моментини аниқлашга кенгроқ ёндошишни кўратади.
Асосий ишлаб чиқариш фондини сақлаб туришнинг иқтисодий самарадорлигини ошириш мақсадида статистик усулнинг асосий мақсади – омилли таҳлил ва мантиқий эҳтимолликдан фойдаланиш ҳисобига хулосаларнинг асосланганлигини ошириш ҳисобида эканлиги, яъни бевосита кузатувлардан ёширин, критик моментлар улар ҳаётий циклида статистик аломатлар ва омилларга асосланганлиги ҳисобга олиш лозим.
Омилли таҳлил ёрдамида сифат учун: критик таҳлил, аҳамиятли ёки кам аҳамиятсиз хавфлар даражасида турткилар билан қаралаётган кетма-кетликдан, жараёнда номувофиқлик ёки ейилиши ва нуқсонлиги учун ишончлиликни ўзгариши асосида турадиган асосий омилларни аниқлаш ва буларни боғлиқлиги чоралари аниқланади ва, бироқ, омиллар (сабаблар) ва ҳолатлар (шкастланишлар) алоқадорлиги оддийгина ўрнатилмайди.
Эксперт усулларининг моҳияти бошқарув қарорларини қабул қилишда малакавий қўллаб-қувватлаш сифатида фойдаланиш мумкин ва уларнинг хўжалик фаолиятини муайян экспертлар билимларига асосланган эксперт-ахборот тизими кўриниш бўйича расмийлаштирилади, улар муайян хўжалик соҳасида ва жараёнида қарорларни қабул қилишда эксперт қарашлар моделлаштирилади.
Корхона раҳбарлари ва уларнинг тузулмавий бўлинмалари назорат механизмлари ҳаракатларини яратиши лозим, хамда технологик жараён ёки қурилмалар ишида оғишлар ёки амалдаги хавф-хатарлар таҳдиди юзага келса, ҳес қачон сифат бўйича талаблар бузилада ёки риоя этилмайди, “қизил чироқ ёнди” ва муайян хавф-хатар соҳаси тўсилди, келишиш ва назорат схемаси мосланди.
Бундай назорат тизимининг имконияти ва самарадорлиги мос бўлмаган фаолият турларини ажратиш, мувофиқ ҳужжаларни расмийлаштириш ва архивлаштириш, самарали ҳужжатлар тузилмаси, техникавий жараёнлар назоратини ташкиллаштириш ва ишлаб чиқиш ҳисобига ошиши мумкин.
Бунда эксперт тизимига асосланган ички назорат ҳар бир корхонада марказий аппарати менежменти муҳандислиги томонидан текшириладиган бўлиши лозим, ва бу юқори турувчи бошқарув эътиборида доимо туриши лозим.
Сифат менежменти тизимнинг “Далилларга асосланиб қарорлар қабул қилиш” тамойилини ISO 10014:2006 “Сифатни бошқариш – молиявий ва иқтисодий фойдалар олиш бўйича кўрсатма” халқаро стандартига мувофиқ қўллаш бўйича схемаси 4.15-расмда келтирилган.