Ўзбекистон републикаси

Фойдали қазилма таннархини ҳисоблаш. Таннарх қазиб олиш усули ва тизимларига, корхонанинг йиллик қувватига, умумий ва нисбий капитал киритмаларга боғлиқ. Бу барча омилларнинг ўзаро боғлиқлиги, кўпинча, корхонанинг йиллик қуввати, қазиб олиш усуллари ва тизимлари ёки киритиладиган капитал маблағлар ҳажмининг бир қанча вариантлари бўйича таннархини топиш заруриятини келтириб чиқаради. Маъданларни қазиб олиш ва бойитиш таннархи қуйидаги ҳаражатлар бандини ташкил қилади: иш хақи, материаллар баҳоси, электр энергияси, геология-разведка ишлари, асосий фондларнинг амортизацияси ва бошқалар.
Фойдали қазилмалар таннархини ҳисоблашда таннархни ҳисоблашнинг бир қанча эмперик формулаларидан фойдаланиш мумкин ёки мавжуд конларнинг қазиб олиш усулларини, рудникларнинг ташкилий структураси кабиларни, шунингдек, конларнинг географик-иқтисодий, геологик ва тоғ-техник шароитларидан келиб чиқиб қиёсий таннархни қабул қилиш ҳам мумкин. Бунда ишлаб турган рудниклар бўйича статистик маълумотлар ва айни пайтда қазиб олинаётган фойдали қазилма конларининг кадастрлари катта ёрдам беради. Уларда захиралар ва минерал хом ашёлар сифати тўғрисидаги маълумотлар билан бирга кон эксплуатациясининг асосий техник-иқтисодий кўрсатгичлари(йиллик ишлаб чиқариш, капитал киритиш, таннарх, рентабеллик ва бошқалар) ҳам келтирилади. Бу материаллардан фойдаланиш қачонки, таннарх, ҳаражатлар бандлари бўйича калькуляциялаш йўли билан аниқланса фойдали ҳисобланади. Таннархни аниқлашнинг бундай усули мавжуд корхонадаги таннарх таҳлилини ҳисобга олиб амалга оширилса янада ишончли бўлади.
Баҳоланаётган коннинг техник–иқтисодий кўрсатгичларини фойдаланилаётган ёки фойдаланиши кўзда тутилаётган конларнинг ўхшаш кўрсатгичларига қиёслаш, уни саноат эҳтиёжларини қондиришдаги, муайян тоғ-кон саноат тармоқлари иқтисодиётидаги ролини ва халқ хўжалиги учун аҳамиятини баҳолаш имкониятини беради. Айни вақтда ва келгусида хом–ашёларга бўлган эҳтиёжларни таъминланганлигидан ҳамда баҳоланаётган конлар эксплуатацияси бўйича эришилган ижобий иқтисодий натижалардан келиб чиқиб, уни ўзлаштириш темпи, муддати ва ҳажми аниқланади.