Ўзбекистон миллий университети Одам ва ҳавонлар физиологияси кафедраси

Ўзбекистон миллий университети Одам ва ҳавонлар физиологияси кафедраси

1-маъруза

Кириш

Марказий нерв тизими ва олий нерв фаолити
Маърузачи – биология фанлар доктори, профессор Л.С. Кучкарова

РЕЖА

1. Марказий асаб тизими ва олий асаб фаолияти физиологиясининг тавсифи, предмети ва вазифалари.
2. МНТ ва ОНФ фанининг тарихи
3. МНТ ва ОНФ ўрганиш усуллари
4. Биоэлектрик ходисалар. Мембрана тузилиш ва ион каналлари

Марказий нерв тизими бош мия ва орқа миядаги нерв тузилмалардан иборат бўлиб, барча орган ва тизимлар фаолиятини мувофиқлаштиради, организмнинг ички ва ташқт мухитга мослаштиради, ва мақсадга мувофиқ хатти-ҳаракатнинг шаклланишида иштирок этади.

• Марказий нерв тизими бош мия ва орқа миядаги нерв тузилмалардан иборат бўлиб, барча орган ва тизимлар фаолиятини мувофиқлаштиради, организмнинг ички ва ташқт мухитга мослаштиради, ва мақсадга мувофиқ хатти-ҳаракатнинг шаклланишида иштирок этади.

МНТ Фаолияти 2 хилга бўлинади

• 1. Олий нерв фаолияти
• 2. Қўйи нерв фаолияти

ОЛИЙ НЕРВ ФАОЛИЯТИ

•  — ҳайвон ва одам марказий нерв системаси олий булимлари (бош мия ярим шарлари пусти ва пуст ости марказлари) бошыарувчи фаолияти;
• бутун организмнинг ташки муҳит б-н нормал муносабатда булиб туришини таъминлайди. Олий нерв фаолияти терминини фанга И. П. Павлов киритган. У ОНФни «психик фаолият» билан бир маънодаги тушунча деб ҳисоблаган.

И.П. Павлов айтганидек, одамнинг хатти-=аракати, психик фаолиятнинг ҳамма шакллари, жумладан, одам тафаккури ва онги Олий нерв фаолияти элементларидандир
ОНФ организмни ташыи мухитга мослаштиради
Қўйи нерв фаолияти эса организмда гомеостазни саылашда иштирок этади

МНТ асосий функциялари

• Интегративная барча тўқима, органин ва тизимлар фцнкцияларни бир-бирига мувофиқлаштиради. Оранизмнинг бутунлиги асосида ётади
• Регулятор – айрим тизмларнинг фаолиятини бошқарувида ифодаланади.
• Адаптацион – ташқи муҳитга мослашини таъминлайди
• Трофик – ўсиш ва дифференцировка ҳамда моддалар ва энергия алмашинувини бошқаради.
• Психик жараёнларнинг асосида ётади –Таффакур, хотира, нутқ ва бошқ..
• Сенсор – муҳит омилларни идроқ этиш.
• Мотор– ҳаракат фаоллигини бошқаркви, масадга йўналтирилган ҳаракатнинг шаклланиши.
• Авлодни давом эттириша – биологик мотивациялар асосида жинсин хатти-ҳаракатларнинг шакллланиши, жинсий гормонлар даражасини назорат қилиш