Ўзбекистон иқтисодий ва ижтимоий географияси

Ўзбекистон Республикасининг маъмурий-ҳудудий тузилиши (1 январ 2014 й. холатига), 1-жадвал

Кичик қишлоқ туманлари ёки ҳар бири 0,25 минг кв.км-гача майдонга эга бўлганларга Сўх, Бўз, Оқолтин, Норин каби туманлар ҳам киради. Бу ерда иқтисодий географик қонуният шундан иборатки, туман майдони қанча катта бўлса унинг иқтисодий ва демографик салоҳияти (“зичлиги”) шунча паст бўлади ва, аксинча, кичик ҳудудларнинг сиғими юқори даражада бўлади. Кичик ҳудудларга қўшилиб кетиш “ҳавф” туғдирса, катта майдонни эгаллаган туманларда эса уларнинг табиий ресурсларини ўзлаштириш натижасида бўлиниб кетиш имкониятлари мавжуд бўлади.

• Кичик қишлоқ туманлари ёки ҳар бири 0,25 минг кв.км-гача майдонга эга бўлганларга Сўх, Бўз, Оқолтин, Норин каби туманлар ҳам киради. Бу ерда иқтисодий географик қонуният шундан иборатки, туман майдони қанча катта бўлса унинг иқтисодий ва демографик салоҳияти (“зичлиги”) шунча паст бўлади ва, аксинча, кичик ҳудудларнинг сиғими юқори даражада бўлади. Кичик ҳудудларга қўшилиб кетиш “ҳавф” туғдирса, катта майдонни эгаллаган туманларда эса уларнинг табиий ресурсларини ўзлаштириш натижасида бўлиниб кетиш имкониятлари мавжуд бўлади.
• Бу ҳақда Ш.Қурбоновнинг “Кичик ҳудудлар ижтимоий-иқтисодий географияси” (Т.: МУМТОZ SO’Z, 2013.) илмий монографиясидан тўлиқ маълумот олиш мумкин.
• Айни вақтда кичик туманлар (ҳудудлар) табиатига антропоген ва техноген таъсир ёки босим юқори бўлиб, бу ерда ҳудуднинг “зўриқиш” ҳолати кузатилиши мумкин (проф. Ю.Аҳмадалиев ибораси).

Юқори тоифадаги маъмурий бирликларнинг энг катталари Қорақалпоғистон Республикаси ва Навоий вилояти (улар биргаликда мамлакат майдонининг 61,8 фоизини эгаллайди), энг кичиклари эса Андижон ва Сирдарё вилоятлари ҳисобланади. Бу борадаги ҳудудий фарқ ёки географик коэффициент 38,9 га тенг. Бундай минтақаларнинг сиёсий географик ўрни ҳам турлича. Аввало таъкидлаш лозимки, республиканинг барча вилоятлари давлат чегараларига “чиқишади”. Жумладан, Тошкент ва Сурхондарё вилоятлари 3 тадан давлатлар билан, Қорақалпоғистон Республикаси, Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё, Сирдарё, Наманган ва Фарғона вилоятлари 2 тадан давлатлар билан чегарадош.

• Юқори тоифадаги маъмурий бирликларнинг энг катталари Қорақалпоғистон Республикаси ва Навоий вилояти (улар биргаликда мамлакат майдонининг 61,8 фоизини эгаллайди), энг кичиклари эса Андижон ва Сирдарё вилоятлари ҳисобланади. Бу борадаги ҳудудий фарқ ёки географик коэффициент 38,9 га тенг. Бундай минтақаларнинг сиёсий географик ўрни ҳам турлича. Аввало таъкидлаш лозимки, республиканинг барча вилоятлари давлат чегараларига “чиқишади”. Жумладан, Тошкент ва Сурхондарё вилоятлари 3 тадан давлатлар билан, Қорақалпоғистон Республикаси, Жиззах, Самарқанд, Қашқадарё, Сирдарё, Наманган ва Фарғона вилоятлари 2 тадан давлатлар билан чегарадош.

• ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН
• РАХМАТ!