Ўзбекистон иқтисодчилари XIII форуми

 
Ключевые слова:
социальная политика, социальная помощь, пандемия COVID-19, 
экономический рост, уровень жизни, социальные программы, индексация, Всемирный банк, 
Международный валютный фонд, Азиатский банк развития, доходы бюджета, расходы бюджета. 
 
STATE OF SOCIAL PROTECTION OF THE POPULATION IN THE CONTEXT OF THE COVID-
19 PANDEMIC SITUATION Y AND MEASURES TO STRENGTHEN TARGETING 
 
Shaxnoza Abdullaeva
teacher, Tashkent state 
 University of Oriental Studies 
 
Abstract: 
the article analyzes the state of social protection in the context of the COVID-19 
pandemic situation and measures to strengthen the targeting, which highlights the problems of socio-
economic change in this area and the policy pursued by the state. The author offers ways to further develop 
social protection in times of COVID-19 pandemic situation, as well as to finance the main areas of state 
budget revenues. 
Keywords:
social policy, social assistance, COVID-19 pandemic situation, economic growth, living 
standards, social programs, indexation, World Bank, International Monetary Fund, Asian Development 
Bank, budget revenues, budget expenditures. 
 
Кириш. 
Тадқиқотчи олимларнинг фикрича, “ижтимоий ҳимоя” тушунчаси асосан ХХ аср 
бошларида муомалага кириб келган. Ўзбекистон халқи минг йилликлар давомида ижтимоий соҳа 
борасида маълум тажриба тўплаган. Аммо бу тарихий тажрибанинг кўпгина жиҳатлари етарли 
даражада ўрганилмаган. Ҳатто бу борада илмий адабиётларда ҳам манбалар кам учрайди. Ушбу буюк 
меросни изчил ўрганиб бориб, барча халқларда умуминсоний қадриятлар мавжудлигини, шу 
жумладан ижтимоий муносабатларнинг замонавий иқтисодий фанларда аҳолини ижтимоий ҳимоя 
қилиш номини олган жабҳасида ҳам мавжуд бўлган муайян маълумотларни яққолроқ тасаввур этиш 
мумкин.
Кейинчалик “ижтимоий ҳимоя” тушунчасининг мазмуни Халқаро меҳнат ташкилоти 
конвенцияларида мукаммаллаштирилган, ҳамда ушбу тушунчанинг моҳияти аниқроқ кўрсатилган. 
Бундан ташқари, ушбу тушунча мамлакатларнинг ижтимоий сиёсатида кенг қўлланилиб, ўз ичига 
меҳнат соҳаси, аҳоли бандлиги, касб танлаш, ўқитиш, билим олиш, даромадларнинг кафолатланиши, 
ҳар бир фуқаронинг ўз иқтисодий фаолиятида даромадга эга бўлиши, истеъмолчилар ҳимояси, 
истеъмолчилар жамиятининг ташкил этилиши, товарлар ва хизматлар сифатини ошириш, аҳолига 
тиббий хизмат кўрсатиш, ижтимоий таъминот тизими ва аҳолининг муҳтож, кам таъминланган 
қисмига пенсиялар, нафақалар, турли хил имтиёзлар беришни қамраб олади. “Ижтимоий ҳимоя” 
тушунчасининг маъноси кенг бўлиб, унинг моҳиятини тўлиқ очиб бериш мураккабдир. Шунинг учун 
айрим олимларнинг қарашларини кўриб чиқиш мақсадга мувофиқдир. Бу аҳолини ижтимоий 
ҳимоялаш муаммосини ҳал этиш йўлларини таҳлил этиш ва маълум ёндашувларни баён этиш 
имконини беради.
 
Аҳолини ижтимоий ҳимоя қилиш тизими – бу вэлфер дастурлари тизими бўлиб, муҳтож 
аҳолининг камбағаллик даражасига кўра таъминланадиган нафақалардан иборат.
1
1
Вахабов А.В., Хажибакиев Ш.Х. Аҳолини ижтимоий ҳимоя қилишнинг таркиби ва манзиллилигини кучайтириш 
муаммолари: халқаро тажриба ва миллий хусусиятлар / «Ижтимоий соҳани модернизациялаш ва 

---

194 
COVID-19 пандемияси Ўзбекистонда мавжуд ижтимоий ҳимоя тизимини синовдан ўтказувчи 
восита бўлди. Ушбу инқироз соҳада изчил ислоҳотларни ўтказиш лозимлигини кўрсатди.
COVID-19 инқирози 2020 йилда ЯИМ ўсишини деярли тўхтатди. Пандемиянинг иқтисодий, 
ижтимоий ва соғлиқни сақлаш соҳасидаги оқибатларини юмшатиш учун ҳукумат инқирозга қарши 
сиёсат чораларини кўрмоқда.
Ушбу чора-тадбирлар вирусни жиловлаш, инсонлар ҳаётини ҳимоя қилиш ва ислоҳотларни 
изчил давом эттиришга қаратилган. Пандемиянинг иқтисодий таъсирини юмшатиш бўйича 
ҳукуматнинг ҳаракатлари соғлиқни сақлаш ва ижтимоий ёрдам тизимлари, фирмаларга молиявий 
кўмак учун катта миқдорда қўшимча харажатларни ўз ичига олади. Жаҳон банки, Халқаро валюта 
фонди, Осиё тараққиёт банки ва икки томонлама донорларни ўз ичига олган халқаро молиявий кўмак, 
инқироздан келиб чиққан ҳолда, молиялаштириш эҳтиёжларини қоплашга йўналтирилди. 
Ҳозирда тегишли давлат идоралари камбағалликни камайтириш ва иш билан таъминлаш 
стратегиясини ишлаб чиқмоқдалар, бу Ҳукумат 2030-йилгача аҳолининг ижтимоий ҳимояга муҳтож 
қатламини ҳимоя қилиш учун қандай чоралар кўришини белгилайди. 
Маҳаллий ва халқаро даражадаги доимий COVID-19 узилишлари 2021 йилда тез тикланиш 
истиқболларига эга. Шунга қарамай, ислоҳотлар иқтисодиётни ресурсларнинг самарадорлигини 
ошириш ва хусусий секторнинг ўсишига йўналтирилаётгани сабабли, Ўзбекистоннинг истиқболи 
ижобий бўлиши кутилмоқда.