Ўзбекистон қишлоқ ва сув хўжалиги

2.Interaktiv metodlardı ámelge asırıwdıń shártleri
Bul metodtı ámelge asırıw ushın tómendegi shártler talap etiledi:
Birinshiden, oqıwshılar menen oqıtıwshılar ortasında isenimli munasábetler, zárúr qarar qabıl etiwde birge islesiw talap etiledi. Tálim alıw processinde shaxslar ortasındaǵı qatnasıq aktivlesedi, oqıtıwshı hám oqıwshı ortasında qarama-qarsılıq hám boysınıwshılıq sıyaqlı munasábetler bolsa qadaǵan etiledi.
Ekinshiden, oqıtıwdıń motivatsiyası ózgertiliwi zárúr. Oqıwshılar ushın tiykarǵı qollap-quwatlaw, baha ushın yamasa maqtawlar ushın, oqıtıwshı yamasa ata-analar aldındaǵı minneti retinde qaralmay, bálki olardıń tábiyiy qızıǵıwların rawajlandırıw, oqıtıwshı tárepinen qollaw-quwatlaw jáne onıń oqıwshılar menen oqıw processinde birge islesiwge tayarlıǵı zárúr.
Úshinshiden, interaktiv tálimde birgeliktegi islew nátiyjesine kóre oqıtıwshılar hám oqıwshılar birgelikte juwapker esaplanadi.
Tórtinshiden. Oqıtıwshı metodologiyalıq hám jeke tapsırmalardı almastırıp turıwı zárúr. Onıń iskerligi isendiriwge tiykarlanıwı kerek. Hár bir oqıwshı tábiyatı túrlishe qabiyletke iye.
Sol sebepli eń áhmiyetli wazıypa qabiylettiń kórinetuǵın bolıwı hám rawajlanıwı ushın sharayat jaratılıwı kerek.
Aqırında besinshiden, interaktiv metod oqıwshılarda tálim alıw processinde óz pikirin bayanlaw hám qáliplestiriw, óz qarasların basqalar aldında tiykarlawına járdem beretuǵın málim tálim alıw ortalıqın jaratıwdı talap etedi.
Joqarıdaǵı principler kóplegen interfol metodlardıń tiykarı esaplanıp, tómende olardıń bazıları haqqında toqtalıp ótemiz:


" Aqılıy hújim" metodı (J. G. Yuldoshev).
Bul metod mashqalanı nátiyjeli sheshiw ushın gruppanı pikirlew iskerligin janlandırıwǵa jóneltirilgen bolıp, mashqalanı sheshiw ushın maksimal dárejedegi usıllardı kórinetuǵın bolıwına múmkinshilik beredi.
Bul metoddıń tiykarǵı waziypası málim waqıt arasında kóbirek ideyalardı jıynawdan ibarat. Barlıq ideyalar úlken qaǵazǵa yamasa doskaǵa tusindiriwlersiz jazıladı. Bul jańa tema yamasa mashqala boyınsha jumıs baslaw ushın jaqsı nátiyje beredi. Bul metod tómendegi ayrıqshalıqlarǵa iye:

• 
  Muǵdar jaǵınan sheklengenligi (gruppada studentler sanı 20 dan aspawı ) hám gruppalardıń hár-túrliligi ;
  
• 
  Qoyılǵan wazıypanı birdeyde túsiniw (máseleniń aniq qoyılıwı yamasa mashqalanıń xarakteristikası );
  
• 
  Esiitiwge úyreniw hám bir-birleriniń ideyaların rawajlandırıw ;
  
• 
  " uylamastan" aytılǵan ideyalar hám háziller ushın qollap-quwatlaw;
  
• 
  Sinǵa alıwǵa jol qoymaw hám bahalawdı muxokama qılmaw;
  
• 
  Waqıttıń sheklengenligi..
  

Individual jumıslar tawsılǵannan soń , aytılǵan ideyalar maydanınan gruppalı muxokama baslanadı hám sin pikirli analiz tiykarında tartıs ótkeriledi.
" Aqılıy hújim" shınıǵıwı ótkerilgennen keyin barlıq ideyalardı matritsa natiyjeliligi hám ámelge asırıwshılıǵı járdeminde bahalaw múmkin. Onıń ushın hár bir ideya 10 ballı shkala tiykarında natiyjeliligi hám ámelge asırıwshılıǵı bolsa grafikda ańlatıladı. :
Nátiyjelilik
Ámelge asırıw
Noqatlar formasında málim bilimler sheńberinde kesilisiwi ańlatıladı.
Keyingi grafikda nátiyjesi hám ámelge asırıwshılıǵı joqarı kórsetkishke uyqas keliwshi noqatlar lar sızıp shıǵıladı. Suwretde bul orın dóńgelekler menen oralgan. Keyin sızıqlar ishine túsirilgen ideayalar barlıq klass aǵzaları menen muxokama qilinadi.
Tartıs ótkeriw metodı
Basekige ılayıqlı máselelerdi sheshiw ushın har qıylı pikir-sheshimlerdi aniqlaw hám barlıq qatnasıwshılardıń óz juwmaqların bayanlawǵa múmkinshilik beriw maqsetinde ótkeriledi. Buǵan sezimge berilip ketiw jaǵdayı hám intellektuallıq qarama-qarsılıq járdem beredi. Tartıs qatnasıwshılar ushın ideyaların qorǵaw , hár qanday tiykarlardı keltiriw, sonıń menen birge, qarsı dáliller keltiriw imkaniyatın da beredi.
Gruppalı tartıs qatnasıwshılardı qızqtıradı hám aktivlestiredi. Qatnasıwshılardıń pikirleri uyqas kelmewi múmkin. Sol sebepli táreplerdiń qarsılasıwına alıp kelmewi kerek. Úlken gruppada tartısıw bir mashqala yamasa tema sheńberinde baradı. Bul mashqala yamasa tema aldınan jobalastırılsa, maqsetke muwapıq boladı. Tartıslar úsh túrge ajratıladı :

1. 
   Kishi gruppa daǵı tartıs (3-5 qatnasıwshı )
   
2. 
   Ulıwma tartıs (10 -15 qatnasıwshı )
   
3. 
   Qosımsha tartıs (qatnasıwshılar sanı sheklenmeydi).
   

Kishi gruppada tartıs bir qansha erkin túrde ótkerilip, bunda qatnasıwshı sózge shıǵadı hám tıńlaydı. Túrlishe ideyalar qatnasıwshılar tárepinen bir-birlerin jaqsı túsiniwge hám dárejelrin bekkemlewge járdem beredi.
Ulıwma tartısda har bir qatnasıwshına gezek beriledi, bunda oqıtıwshı shólkemlestiriwshi hám baqlawshı rólin atqaradı.
Qosımsha tartıs óziniń kem ushraytuǵınlıǵı menen ajralıp turadı. Bunda hár qatnasıwshı óz pikirin aytiwi jáne onı ózgerttiriw de múmkin.
Oqıwshılar bilim alıwınıń shólkemlestirilgen formaları : individual, jup, gruppalı, frontal.