Ўзбекистон бадиий академияси камолиддин беҳзод номидаги миллий рассомлик ва дизайн институти

2.13. Буюм юзасига ранг бериш, пардозлаш
Пардозланган юзаларга ранг бериш жараёнлари амалга оширилади. Ранг 
бериш босқичлари темпера бўёқлари ёрдамида рангларни тўғри ва аниқлик 

---

94 
билан бериш орқали якунланади.Ранг бериш босқичлари асл ҳолидан ҳиёл 
очроқ бўлиши мақсадга мувофиқ бўлади. 
Назорат саволлари: 
1.
Сирланган кулолчилик санъати қачон ва қаерда кенг тарқалган? 
2.
Ҳозирги замон таъмиршуносликда архиологик қазилмалар натижасида 
топилган амалий санъат асарларида қандай қийматлар мавжуд? 
3.
Сирланган сопол бумларни таъмирлаш босқичларини айтиб беринг. 

---

95 
III БОБ. Сут, шарбат ичиладиган идиш, кўзаларни таъмирлаш 
Кўзани юқорида сопол буюмларини таъмирлаш жараёнлари каби 
эҳтиёткорлик билан турли хил чанглардан юмшоқ кист ҳамда махсус 
суюқлик (ацетон) ёрдамида тозалаб буюмнинг синган, бизга маълум бўлган 
бўлакларини махсус елим орқали ёпиштириб олинади. 
3.1. Кўзанинг синган бўлакларини ўрганиш 
Сут, шарбат ичиладиган сопол буюмларни таъмирлашдан олдин 
биринчи навбатда эхтиёткорлик билан топилмани ўрганиб чиқиш зарур 
бўлади. Топилмани таъмирлашдан олдин унинг бизга маълум қисмини 
сирланган, сирланмаган сопол лаганларни ўлчамларини аниқлашдан фарқли 
ўлароқ сут шарбат ичилидиган сопол буюмларни ўлчамлари бир оз 
бошқачароқ олинади. Одатда сут шарбат ичиладиган сопол буюмларини 
қорин, тутқичлари, оғиз қисмлари йўқолган бўлади. Бу буюмларни 
таъмирлашдан олдин миллимитровка ёки ватман қоғозига муҳтожлик 
сезилмайди. Аксинча сопол буюмларни бизга маълум қисмларидан 
фойдаланилади. 
(92-расм)

---

96 
3.2 Қолиб тайёрлаш
Қолиб олиш учун пластилин ашёсидан фойдаланилади.Бунинг учун 
биринчи навбатдапластилин юмшатиб олинади. Пластилинни керакли 
миқдорда идишга солиниб, сўнг бир неча дақиқага устидан қайноқ бўлмаган 
иссиқ сув қуйиб қўйилади. Пластилин юмшагач уни текис тахтача устига 
олиб, яхшилаб суви ҳамда ҳавоси чиқиб кетгунча муштланади.
(93-расм)
 
(93-расм)
Топилманинг бизга маълум бўлган бутун қисмига юмшатилган 
пластилинни унинг асл қалинлигидан 2-3 мм қалинроқ қилиб 
жойлаштирилади. Пластилин юмшоқ ҳолда бўлганлиги сабабли уни қотириш 
учун салқинроқ жойда ушлаб туриш лозим бўлади. Салқинроқ жойда 
пластилин қаттиқлашади. Плстилинни эҳтиёткорлик билан буюмдан ажратиб 
олиниб, 
топилманинг 
йўқ 
бўлган 
қисмига 
эҳтиёткорлик 
билан 
жойлаштирамиз. Пластилинни тўғрилаб, уни аниқ ўлчам асосида
жойлаштириб чиқамиз.