Ўзбекистон алока ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технолгиялари университети малака ошириш факультети

5 Тизимда бажариладиган жараёнлар мажмуаси (АИЖлари). Тизим қандай вазифаларни бажаришини, режалаштирилган кутубхона жараёнларини автоматлаш-тиришга имкон берадиган АИЖлари етарли эканини ва бу вазифаларини тўғри бажараётганини аниқлаш зарур.
Афсуски, АКТ ишлаб чиқишга кутубхоначилар жалб қилинмасдан, кутубхоначилик иши тушунчаларидан анча узоқ бўлган дастур тузувчилар шуғулланиши амалиётда кенг тарқалган. Таҳлилларнннг кўрсатишича, малакали кутубхоначилар ҳамкорлигида етакчи кутубхоналарнинг автоматлаштириш бўлимларида ишлаб чиқилган АКТ анча самарали тизим хисобланади.


5.1 Тизимларнинг таннархи. Замонавий тизимларнинг нархи бир неча минг доллардан бир неча юз минг долларгача етади. Ҳар доим ҳам тизимнинг таннархи унинг сифат даражасига мос келавермайди. Шундай ташкилотлар ҳам борки, агарда уларни тизимици кутубхоналар консорциуми, яъни ягона мақсадга бирлашган (масалан, йиғма элекгрон каталог яратиш учун) бир нечта кутубхона сотиб олса, у ҳолда бу ташкилотлар тизим нархини анча арзонлаштириши мумкин.
5.2 Библиографик ахборотларни халқаро талабларга мос ҳолда тасвирлаш ва қайта ишлаш. АКТларини ишлаб чиқувчи ҳаваскор жамоаларнинг энг катта камчиликлари-дан бири уларнинг халқаро стандартлар ва форматларни билмаслигидир. Бу эса тизим бир ёки бир нечта кутубхоналар миқёсида ажралиб қолишига, электрон манбалар эса бошқа кутубхоналар учун ёпиқ бўлишига, маълумотларни халқаро форматлар кўринишида айирбошлаш ва библиографик ахборотларни узатишга қўшимча моддий харажатлар сарфланишига олиб келади.
5.3 Техникавий имкониятга мослиги. Агар кутубхонанинг техник воситалари кўп бўлмаса ва яқин орада уларни кўпайтириш кўзда тутилмаган бўлса, мураккаб ҳисоблаш техникасини талаб қилувчи қимматли АКТ сотиб олишп шошилмаган маъқул.
5.4 Тизимнинг техникавий характеристикалари (тизим қайта ишлаши мумкин бўлган ахборотнинг максимал ҳажми, қайта ишлаш тезлиги, телекоммуникацио имконияти, мулоқот шакли ва ҳ.к.).
Агарда кутубхонанинг фонди унча катта бўлмаса (айтайлик, 20-25 минг китоб ва журнал бўлса), у ҳолда бу фондда қайта ишлашга мўлжалланган, анча арзон кичик АКТни сотиб олиш мумкин. Агарда чет эл тизимлари сотиб олинса, бу тизимда мулоқот шакли чет тилида бўлади, у ҳолда тизимни етказиб берувчидан мулоқот шаклини маҳаллий тилга ўтказишни талаб қилиш мумкин.