Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

Вужудга келишини омилларига қараб таваккалчилик сиёсий ва 
иқтисодий (тижорат) турларига ажратилгади. Сиёсий таваккалчилик бу 
тадбиркорлик фаолиятига таъсир этувчи сиёсий вазиятни ўзгаришига 
асосланган таваккалчилик (чегараларни ёпилиш, бошқа мамлакатларга 
товарларни киритишни манъ қилиниши, мамлакатда харбий холатни жорий 
қилиниш ва х.з.). 
Иқтисодий таваккалчилик- бу мамлакат ёки ташкилот иқтисодиётидаги 
нохуш салбий ўзгаришлар оқибатида юзага келувчи таваккалчилик. Анча 
кенг тарқалган, ҳамда хусусий таваккалчиликлар ўз эътиборларини 
йўналтирган иқтисодий таваккалчилик бу бозор конъюктураси ўзгариши 
тўловга кобиллик мувозанатини бузилиши бошқарув даражасидаги 
ўзгаришлар билан боғлик таваккалчиликдир. Бу турдаги таваккалчиликлар 
бир бири билан узвий боғлик бўлиб аксарият холларда уларни амалда бир-
биридан фарқлаб бўлмайди. 
Ҳисобга олиш характерига қараб таваккалчилик ички ва ташки 
турларга ажратилади. Ташки таваккалчиликга -бу корхона фаолиятига ёки 
унинг контакт аудиториясига бевосита боғлик бўлмаган таваккалчилик 
(контакт аудиторияси-бу аниқ ташкилот фаолиятига реал имконият ҳамда 
манфаатдорлик билан муносибатда бўлувчи жисмоний ва ҳуқуқий шахслар 
ва ижтимоий груҳлардир). 
Ташқи таваккалчилик даражасига жуда кўплаб, сиёсий, иқтисодий, 
демографик, ижтимоий, географик ва бошқа омиллар таъсир этади. Ички 
таваккалчиликга- ташкилот ва унинг контакт аудиторияси фаолияти бевосита
асослашган таваккалчиликлар киради. Унинг даражасига ташкилот 
рахбарининг ишбилармонлик фаолиги оптимал танланган маркетинг 
стратегияси, сиёсати ва тактикаси ва бошқа омиллар; ишлаб чиқариш
потенцили, техник жихозланганлик ихтисослашув меҳнат унумдорлиги 
меҳнат мухофазаси ва хавфсизлик техникаси даражалари таъсир этади. 
Келтириб 
чиқарадиган 
оқибатлари 
характерига 
қараб 
таваккалчилик тоза ва спекулятивга ажратилади. Тоза таваккалчилик 

---

19 
(адабиётларда у гоҳо оддий ёки статик деб номланади)- ҳамма вақт амалда 
таваккалчилик фаолиятига йўқотиш олиб келиши билан характерлидир.