Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети

 

---

42 

1.3.2-расм

 

 
Эхтимол қилинаётган фойда тақсимотини тавсифловчи эгри чизик. 
Бу ерда фойда тасодифий миқдор ва у нормал тақсимот қонунига биноан 
тақсимотга эга деб фараз қилиняпти. Бундай ёндошув қуйидагиларга йўл 
қуйилишини такозо этади:
1) 
Фойда олиш
Ҳисобланган
эхтимоли (Фэ)
= фойда (Фх) 
Бу деган сўз, фойда олиш эхтимоли Фэ максимал, умумий фойда (Ф) эса 
математик кутиш эхтимоли сифатида қабул қилинади деган сўздир. 
Ҳисобланган фойдадан оз ёки кўп фойда олиш эхтимоли риск даражаси 
(эхтимоли)га боиглиқ . Тафовут ортиб борган сари фойда олиш эхтимоли бир 
хил тарзда камайиб бораверади;
2) фойданинг (Ф) ҳисобланган фойдадан (Фх) кам бўлиши корхонанинг зарар 
кўрганини (Ф) ифодалайди: 
Шу фараз ва тахминларга асосланиб фойдадан ютқазиш 
эхти
молини 
тавсифловчи эгри чизиқни чизиш мумкин (
1.3.3-расм
).

---

43 
1.3.3-расм
Риск егри чизиги . 
Бу ерда, Э
х
— ҳисобланган эхтимоллик даражаси
Э
йк
— 
йўл қўйилиши мумкин бўлган эхтимоллик (риск) даражаси;
Э
ж
— жиддий (кескин) риск даражаси;
Э
ф
— фожиали даражада эхтимол (риск) қилиш.
Риск даражалари, яъни:
*Ф
х
, Ф
йк
ва Ф
ф
ларнинг нисбатига қараб бизнесни ривожлантириш ёки 
ривожлантирмаслик тўғрисида қарор қабул қилиш мумкин. Амалиёт 
қуйидаги коэффициентларни қўллашни маъқул деб ҳисоблайди: 
Бу деган сўз, 100 тадан 10 мартасида фойдадан махрум бўлса, ёки 100 тадан 1 
мартасида нақд пул (выручкаси)дан ва 1000 тадан 1 мартасида хусусий 
капиталидан ажралса, у ҳолда тадбиркорлик келишувини тўзмаслик керак.
Шундай қилиб, рискнинг учта кўрсаткичи ва йўл қуйилиши мумкин бўлган 
рискнинг учта мезони асосида муайян тадбиркорликнинг мақсадга мувофиқ, 
ёки номувофиқлиги тўғрисида умумий шартларини кўрсатиш мумкин. 
• Йўл қўйилиши мумкин бўлган риск даражаси (Э
йк
)

---

44 
йўл қўйилиши мумкин бўлган хавфдан (Ф
х
) катта бўлмаслиги
керак, яъни: