Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

 

трафикни жуда кўп юкланган участкадан кам юкланган участкаларга 
оптимал қайта тақсимлаш тўғрисида ва ш.к. 
 
Чегаравий поғона. 
Кейинги поғона бўлиб оралиқ ёки чегаравий 
поғона ҳисобланади. Чегаравий тармоқнинг асосий масаласи бўлиб 
мультимедиа трафикни фойдаланувчининг фойдалана олиш ускунасидан 
хизмат кўрсатишнинг зарур сифатини таъминлаган ҳолда турли интерфейс 
бўйича етказиш ҳисобланади. Ушбу масалани ҳал этиш учун турли 
маълумотларни бир вақтда узатиш учун маълумотлар узатишнинг анъанавий 
тармоғидан фойдаланиш имконини берадиган махсус «мультимедиа» 
мултиплексорларидан фойдаланиш зарур.
 
Чегаравий тармоқ тузилиши 
Фойдаланувчи поғонаси.
Фойдаланувчи поғонаси ёки фойдалана олиш 
поғонаси 
абонентларни 
турли 
алоқа 
линиялари бўйича 
тармоқ 
хизматларининг етказувчисига улаш масаласини ҳал этади. Фойдаланувчи 
поғонасининг кўпгина усуллари мавжуд. Ушбу усулларни симли ва 
симсизларга бўлиш мумкин. Симли усуллар орасидан қуйидагиларни 
белгилаб ўтиш мумкин: 

Коммутацияланадиган (dial-up); 

ISDN ; 

xDSL.
Фойдаланувчининг тармоқ ресурсларидан фойдалана олишнинг 
анъанавий усули коммутацияланадиган (dial-up) фойдалана олиш 
ҳисобланади. Бироқ, ҳозирги вақтда, ушбу усул фойдаланувчиларни турли 
сабабларга кўра қаноатлантирмайди: 

Паст тезлик – максимал тарзда 56 Кbps; 

Шаҳар АТС ўта юкланганлиги; 

Уланишнинг ишончсизлиги. 
Фойдалана олишнинг симли усуллари орасидан оптик-толали линиялари 
бўйича фойдалана олиш воситаларини ажратиш мумкин. Бироқ, ушбу ечим 
унинг қимматлиги сабабли намунавий ҳисобланмайди. Энг истиболли 

---

172 
технологиялар бўлиб турли трафикни узатиш ва анъанавий телефония 
хизматларини сақлаш имкониятига эга мис симларнинг ишлаб турган 
ахборот тузилмаси бўйича 6 Mbps гача тезликларда фойдаланувчининг 
фойдалана олиш масаласини ҳал этиш имконига эга xDSL (ADSL, RADSL, 
HDSL, SDSL, VDSL) туркумидаги технологиялар ҳисобланади. 
МСТ лойиҳалаштиришда юқорида келтирилган поғоналарга, уларнинг 
ўзаро ҳамкорлигини ҳисобга олган ҳолда ва юқори ишончлилик ва 
унумдорликни таъминлайдиган энг илғор тармоқ технологиялари ва 
ускунадан фойдаланган ҳолда, пухта ёндашиш зарур. 
«Овоз-маълумотлар» интеграцияси деб аталадиган овоз ва компьютер 
ахбороти интеграциясининг масаласи энг кўп ечим топади. Бундай 
тизимларнинг мавжудлиги каналлар (рақамли Frame Relay, ATM тармоқлари, 
юқори унумдорлик IP тармоқларига ўтиш) технологиялари каби, 
узатиладиган овоз ахборотининг самарали сиқилиш имкониятини 
таъминлайдиган сигналларни рақамли қайта ишлаш тараққиёти сабаб бўлди. 
МСТ истеъмолчиларга талаб этиладиган ахборотни ҳар қандай 
кўринишда етказиш, шунингдек истеъмолчилар ўртасида ҳар қандай типдаги 
алоқани таъминлаш имконига эга телекоммуникация тузилмаси ҳисобланади. 
Бундай ечим бир бирини такрорлайдиган кўпгина тармоқларни рад этиш 
имконини беради, истиқболда узатиладиган ахборот ҳажмига ва уни узатиш 
сифатига қўйиладиган турли талабларга эга ҳар қандай хизматларни жорий 
этиш имконини беради. 
МСТ абоненти тўлаш имконияти чекланган ҳар қандай хизматларни 
олиши мумкин. Бунда янги хизматларни талаб этиш ёки исталган вақтда 
фойдаланишдан рад этиш имконига эга. Хусусан ушбу талабларни оператив, 
тўхтамасдан ва ҳар ерда бажаришда МСТ ишлашининг асосий масаласидир.