Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети “Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраси «маълумотлар узатиш тизимлари ва тармоқлари»

3. Телеконференция хизмати 
 
Аудио ва видеоконференция хизматлари
. 
Бутун дунёдаги 
миллионлаб кишилар суҳбатлашиш, маслаҳатлашиш, ҳамда баҳслашишни 
хохлайдилар. Интернетда бундай жой бор. Бу шундай жойки, у ерда одамлар 
ғоялар ва фикрлар алмашадилар, жамоа эълонларини осиб қўядилар ёки 
ёрдам қидирадилар. Интернетда улар 
Usenet
 
конференциялари
 
ёки шунчаки, 
конференциялар
дейилади. Microsoft Network да улар BBS (Bulletin Board 
System - эълонлар тахтаси) дейилади. Лекин конференциялар форумларга, 
BBS ва эълонлар тахталарига нисбатан мураккаброқ тузилган. Техник 
маънода эмас, маданий маънода. Конференциялар расмий қоидаларга эга 
эмас, маҳсус кишилар назорат қилишлиги учун. Улар норасмий қоидаларга 
бўйсунади, конференция қатнашчиларининг ўзи томонидан қўллаб-
қувватланади. Бундан ташқари конференцияларда бутун дунёнинг хар хил 
маданиятли вакиллари учрашишади. Бу сиз ва бизга ўҳшаган, дунёнинг
миллионлаб кишилари мулоқат қилиш усулларидан биридир. 
Usenet фойдаланувчиларга турли мавзуларга хос хамма боп хабарлар 
билан алмашиш имкониятини берувчи, компьютерлар мажмуидир. Бундай 
хабарлар шахсий алмашувга эмас, очиқ муҳокама учун мўлжалланган.
Ҳар бир Usenet-компьютер хатлари маълумотлар базасини сақлаб 
туради, у қўшни компьютерлар билан хатлар алмашиш йўли билан
янгиланиб туради. Usenet чексиз даражада кўп мавзулардаги 
телеконференцияларни ўз ичига олади. Бугунги кунда 4.500 дан ортиқ 
телеконференциялар мавжуд бўлиб, улардан ҳар бири маълум мавзу билан 
шуғулланади. Балки, бу ерда бирор бир шаклда тақдим қилинмаган мавзу йўқ 
бўлса ҳам керак. Сиз бутун дунёдаги кулинар рецептларини алмашишингиз, 
биологик изланишларнинг янги услубларини муҳокама қилишингиз ёки 
турли ҳил саёхатлар хақида таассуротлар билан танишишингиз мумкин. 
Usenet 
ҳеч қандай мавзули чекланишга эга эмас. Мавжуд
телеконференциялар мавзулари хақида таҳминий тасаввур хосил қилиш 

---

86 
учун, улар хар хил категорияларнинг иерархик тузилмаси шаклида ташкил 
қилинади.
13.4-жадвал 
Телеконференцияларнинг асосий сарлавҳалари 
Номи 
Мавзулар соҳаси 
Comp 
Компьютерлар билан боғлиқ барча мавзулар 
Misc 
Ҳеч қайси гурухга мансуб бўлмаган мавзулар 
News 
Usenet билан боғлиқ ахборотлар ва янгиликлар 
Rec 
Бўш вақт ва қизиқиш 
Sci 
Илмий изланишлар соҳасидаги турли хил мавзулар (юқори 
билим даражаси) 
Soc 
Cоциал мавзу 
Talk 
Турли хил мавзулар бўйича тортишувлар 

---

87 
Холдинг, корхона, 
савдо тармоқлари учун 
алоқа 
Мухандис
компаниялари учун 
видеоконференция 
Савдо-сотиқ учун 
видеоконференцалоқа
Ишлаб чиқариш 
корхоналари учун 
видеоконференцалоқа 
Хизмат ходимлари ва 
хизмат агентлиги 
видеоалоқаси 
Масофавий ўқитиш ва 
видеоконференция 
13.5 – расм. Видеокоференцияни соҳалар бўйича қўлланилиши 

---

88 
13.6 – расм. Масофавий ўқитиш ва видеоконференция 
Бунда юқориги даража еттита сарлавҳани ташкил қилади. Уларнинг 
ҳар бири юзлаб гуруҳчаларни ўз ичига олиб, дарахтсимон тузилмани ҳосил 
қилади. Қуйидаги 13.4-жадвалда ана шу асосий сарлавхалар келтирилган. 
Бу телеконференциялар бутун дунёдаги фойдаланувчилар учун очиқ. 
Лекин шуни эътиборга олмоқ керакки, локал тармоқларнинг ҳаммаси ҳам бу 
гуруҳларнинг 
ҳаммасига 
киришни 
таъминлайвермайди. 
Келишмовчиликларни олдини олиш учун у ёки бу хизмат кўрсатувчи 
қандай телеконференциялар билан алоқани тавсия қилаётганлигини 
олдиндан аниқлаш мақсадга мувофиқдир. 
Маълумки, интернетнинг ҳар қандай заҳирасидан фойдаланиш учун.
компьютерингиз керакли клиент-дастурини ўрнатиш керак. Конференциялар 
ҳам бундан мустасно эмас. Жуда кўп дастурлар бўлиб, улар фақат 
имкониятлари билан эмас, фойдаланиш шакллари билан хам фарқ қилади. 
Назорат саволлари: 
1.
Факсимиль алоқага таъриф беринг 
2.
Факсимиль алоқанинг стандартларини тушунтиринг 
3.
Электрон почта хизматининг ишлаш тамойилини тушунтиринг 
4.
Аудио ва видеоконференция хизматларига амалий мисоллар 
келтиринг 
Адабиетлар: 
1.
Современные телекоммуникации. Технологии и экономика. Под 
ред. Довгого С.А.- М.: Эко-Трендз, 2003 год. 
2.
Крук Б.И. Телекоммуникационные системы и сети. 
Современные технологии. М: Горячая линия – Телеком, 2003 год