Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети алоқа қурилмаларининг электр таъминоти кафедраси

1-мисол. Қуйидаги берилганлар бўйича параметрик стабилизаторни ҳисоблаш: чиқиш кучланиши U_чиқ=U_СТ=9,1 В, чиқиш токи I_ЧИҚ=I_СТ=0,01 А, ва кириш кучланишининг ностабиллиги DU_КИР=5 % (6.5-расмдаги схема).
Юклама қаршилиги, стабилитрон тури, чеклаш резистори ва терморезисторнинг номиналлари, К_СТ стабилизациялаш коэффициенти, DU_КИР чиқиш кучланишининг ностабиллиги ва h стабилизаторнинг фойдали иш коэффициентини аниқлаш талаб қилинади. R_ст=18 Ом.

1. 
   Стабилизациялаш кучланиши бўйича маълумотномадан r_СТ қаршиликка эга бўлган стабилитрон қуйидаги шартдан келиб чиқиб танланади:
   

U_ЧИҚ = U_СТ =9,1 В.

2. 
   Стабилизаторнинг мақбул қийматини ҳисобга олиб, R₀ чеклаш резисторининг тахминий қийматини танланади ва унинг қиймати стандартга мувофиқ олинади.
   
3. 
   Кириш токи ва зарур кириш кучланиши қуйидагича аниқланади:
   

I_КИР = I_СТ + I_ЧИҚ =10+10=20 мА,

U_КИР = U_ЧИҚ + I_КИР R₀ =9,1+330·20·10^-3=15,7 В.

4. 
   Стабилизациялаш коэффициенти қуйидагича аниқланади:
   

5. 
   Чиқиш кучланишининг ностабиллиги қуйидагича аниқланади:
   

6. 
   Стабилизаторнинг фойдали иш коэффициенти қуйидагича аниқланади:
   

7. 
   R_Т терморезистор қаршилиги ҳисобланади ва унинг қиймати стандартга мувофиқ танланади.
   

R_Т = R_Ю – R₀ – r_СТ= 910-330-18=562 Ом.
Ҳисоблаш компьютерда дастурий таъминот ёрдамида ҳам амалга оширилади (6.27-расм).
Параметрик стабилизаторни компьютерда дастурий таъминот ёрдамида ҳисоблашда дастлабки маълумотлар киритилиб, юклама қаршилиги, стабилитрон тури, чеклаш резистори ва терморезисторнинг номиналлари, К_СТ стабилизациялаш коэффициенти, DU_К чиқиш кучланишининг ностабиллиги ва h стабилизаторнинг фойдали иш коэффициенти ҳисоблаш мумкин.

6.27-расм. Параметрик стабилизаторни ҳисоблаш