Ўзбекистон алоқа ва ахборотлаштириш агентлиги тошкент ахборот технологиялари университети алоқа қурилмаларининг электр таъминоти кафедраси

Амалий машқ


1–мисол. Қуйидаги берилганлар бўйича кучланиш инверторининг юқори частотали куч трансформаторини ҳисоблаш: Тармоқ минимал ва максимал U_Т.мин =174 В, U_Т.макс=265 В кучланишлари, юкламадаги ток I_Ю=3 А, юкламадаги кучланиш U_ю=12 В, ўзгартириш частотаси f_ЎЗГ=20 кГц, тўлдириш коэффициенти (импульс давомийлигининг унинг даврига нисбати) γ=0,1...0,9, ўзгартиргичнинг фойдали иш коэффициенти η=0,75...0,9, инвертор калит элементида кучланишнинг исрофи U_СИ=5 В.
Магнит ўтказгич тури ва параметрлари; бирламчи ва иккиламчи чўлғамлар токларининг таъсир этувчи қийматлари; бирламчи, иккиламчи ва бошқариш чўлғамлари ўрамлари сони; трансформаторнинг ва бошқариш занжирининг трансформациялаш коэффициентлари; чўлғамлар симларини ва параметрлари; чўлғамлардаги ва магнит ўтказгичдаги қувват исрофларини аниқлаш талаб қилинади.
Ҳисоблаш услуби.

1. 
   Бирламчи чўлғамнинг максимал токи қуйидагича аниқланади:
   

бу ерда g_макс– тўлдириш коэффициенти, яъни импульс узунлигини даврга нисбати (g_макс=0,1…0,9);

h–ўзгартиргичнинг фойдали иш коэффициенти (h=0,7…0,9).

2. 
   Бирламчи чўлғам токининг таъсир этувчи қиймати қуйидагича аниқланади:
   

3. 
   Трансформациялаш коэффициенти қуйидагича аниқланади:
   

бу ерда U_{ЧИҚ.ТЎҒР.}-чиқиш тўғрилагичида кучланишнинг пасайиши (U_{ЧИҚ.ТЎҒР.}= 0,6…1 В);

U_СИ- куч транзисторида кучланишнинг пасайиши.

4. 
   Иккиламчи чўлғам токининг таъсир этувчи қиймати қуйидагича аниқланади:
   

А

5. 
   Бирламчи чўлғам индуктивлиги қуйидагича аниқланади:
   

Гн

6. 
   Бирламчи чўлғам ўрамлари сонини аниқлаш. Магнит ўтказгич тури танланади ва унинг l_с, S_с, m_r параметрлари ёзиб олинади.
   

W₁ = 10⁴ · L₁ l_с / (1,26 m_r S_с)

7. Импульс вақтида индукциянинг камайиши қуйидагича аниқланади:

DВ = 10⁴ · U_Т.мин · g_макс/ (W₁ · S_с · f_ЎЗГ)

8. 
   Бошқариш чўлғамининг трансформациялаш коэффициенти қуйидагича аниқланади:
   

бу ерда U_Б - бошқариш занжири таъминоти кучланиши (U_Б = 12…15 В).

9. Қолган чўлғамларнинг ўрамлари сони қуйидагича аниқланади:
W₂ = n ·W₁
W_у = n_у ·W₁

8. 
   Чўлғамлар симларининг диаметрлари қуйидагича аниқланади:
   

d_1сим.из = p ·d_ички.м / W₁

мм

бу ерда j-токнинг зичлиги (j =4…10 А/мм²).

8. 
   Бирламчи чўлғам симидаги қувват йўқотилиши қуйидагича аниқланади:
   

Вт

бу ерда r_w1- бирламчи чўлғам сими 1 метрининг солиштирма қаршилиги (r_w1= 0,142 Ом/м);

b₁-бирламчи чўлғам симининг узунлиги (b₁ = 10 j W₁).

8. 
   Бирламчи чўлғам симидаги қувват йўқотилиши қуйидагича аниқланади:
   

Вт

бу ерда r_w2-иккиламчи чўлғам сими 1 метрининг солиштирма қаршилиги (r_w2= 0,015 Ом/м);

b₂-иккиламчи чўлғам симининг узунлиги (b₂ = 10 j W₂).

13. 
    Магнит ўтказгичдаги қувват йўқотилиши симлардаги қувват йўқотилишларига эквивалентдир. Бундан келиб чиқиб трансформатордаги умумий қувват йўқотилишлари қуйидагича аниқланади:
    

Вт.