Œзбекистан республикаси олий ва œрта махсус таълим вазирлиги


§4. Марказий Осиѐдаги қадимий, қўҳна ўлчовлар ва ўлчаш бирликлари



Download 2,94 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/78
Sana23.05.2022
Hajmi2,94 Mb.
#608677
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   78
§4. Марказий Осиѐдаги қадимий, қўҳна ўлчовлар ва ўлчаш бирликлари
 
 
 
Метрология пойдеворига аждодларимиз жуда қадимдан ғишт қўйиб 
келишган. Дастлаб, улар кундалик ишларида зарур бўлган вақт,
узунлик, юза, ҳажм ва оғирликларни (массани) ўлчаш учун керак бўлган 
усулларни топиб, улардан амалда фойдаланишган. 
Кўпчилик халқларда, шу жумладан бизнинг халқимизда ҳам узунлик ўлчови 
сифатида инсон танасининг бир қисми, масалан 
қадам 
(0,75 м), 
қарич 
(19–22,5 
см), 
қулоч 
(166–170 см), 
бармоқ 
(20,8–22,8 мм), 
тирсак 
(50–81,3 см), 
шунингдек, 
дон эни 
(масалан арпа ѐки буғдой
донлари – 3,5 мм), 
от ѐлининг эни 
(0,58 мм) қўлланилган (мукаммалроқ 
маълумот пастдаги жадвалда келтирилган). 
Бой маданий меросга эга бўлган, жаҳон фани хазинасига улкан ҳисса 
қўшган ўзбек халқи қадимдан метрология соҳасига ва унинг ривожланишига 
катта аҳамият бериб келган. Шунинг учун бўлса керак, халқимиз томонидан шу 
соҳага тегишли юзлаб нақллар ва мақоллар яратилган: 

«Боғни боқсанг боғ бўлур, 
ботмон-ботмон 
ѐғ бўлур»; 

«Емак туз билан, туз 
ўлчов 
билан»; 

«
Етти ўлчаб
, бир кес»; 

«Ҳар ернинг ў
з ботмони 
бор»; 

«Ҳар ерни қилма орзу, ҳар ерда бор 
тошу-тарозу
» ва ҳ.к. 
 
Сув сарфини 
ўлчашда қўлланиладиган ўлчов ва ўлчаш бирликларни ҳам 
халқимиз томонидан яратилган. «
Қулоқ» 
(11,5 л/с)
, «Тегирмон
» (1 Т = 5 қулоқ = 
57 – 58 л/c) сингари ўлчаш бирликлари бунга мисол бўла олади.
Масалан 
Бобурнинг «Бобурнома
» асарида шундай сатрлар бор: «Яна бу 
боғнинг суви оздир, мунга бир 

Download 2,94 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   78




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish