Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Асбест минерал талшықлы мастикалар
ноорганик байланыстырыўшылар 
тийкарында суў қўшиб таярланады. олар санаат әсбап-
үскенелери
ни ҳәм трубопроводларни 
ыссылық изоляциясы ушын ислетиледи. 
Минерал пахтали араласпа 
минерал пахта, асбест, гилтопырық ҳәм портландцемент 
тийкарында алынады. бул изоляция материалининг қурғақ ҳалатдағы орташа тығызлығы 400 
кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлик коэффициенти 0,28 Вт

(м
.0
С) гача болады. 
Асбестдиатомитли
 порошок 
85% диатомит, трепел ҳәм 15% асбест араласпасы болып, 
суў менен қорилганда мастикага айланады. Хусусий жағдайларда асбестоцемент заводлари 
шығындысы, слюда ҳәм басқа дисперс компонентлар ислетилиўи мүмкин. Ыссылық 
изоляциясы материалининг орташа тығызлығы 450-700 кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлиги 
0,093-0,21 Вт

(м
.0
С). 

---

215 
Ушбу асбест минералли порошоклар мастика ҳалатында технологиялық әсбап-
ускуналар, трубопроводлар ҳәм басқа юзаларни температура 500
0
С гача болғанда ыссылық 
изоляциясы ушын ислетиледи. 
Вулканли буйымлар
порошок 
диатомит ямаса трепел (60%), ҳаўада қатыўшы ҳәк 
(20%) ҳәм асбест (20%)) араласпасы тийкарында таярланады.Қәлипланган буйымлар 
автоклавда ислеў берилиб қотирилади. Бунда ҳаўада қатыўшы ҳәк ҳәм кремнеземли 
компонентлар ўртасида юз бередиган химиялық процесслер тезлашиб калций 
гидросиликатлари байланыстырыўшысы пайда болады. 
33.4 Ыссылық изоляциясы ушын бетонлар 
Жеӊил бетонлар. 
Жеӊил бетонлар кӛпшитилген перлит, вермикулит ҳәм жеӊил 
керамзит толтырғышлары ҳәм минерал байланыстырыўшылар тийкарында алынады. Айрым 
жағдайларда органикалық байланыстырыўшылар (битум, қатрон, синтетикалық полимерлер) 
ислетилиўи мүмкин. 
Ыссылық изоляциясы ушын жеӊил бетонлар ишинде перлит тийкарындағы 
композициялар нәтийжели есапланады. Перлит толтырғышы тийкарында перлит битумлы, 
перлит полимерли, перлит фосфатлы, перлит силикатлы жеӊил бетонлар таярланады. 
Олардыӊ орташа тығызлығы 150-300 кг

м
3
. 
Керамзит геўек толтырғыш тийкарындағы жеӊил бетонлар перлит бетонына 
салыстырғанда аўырырақ болады. 
Жеӊил бетонлар дийўал, тӛбе, пол асты конструкцияларын, трубопроводларды ҳәм 
басқалардың ыссылық изоляциясы ушын ислетиледи. 
Ячейкалы (газ ҳәм кӛбикли) бетонлар дәслеп берилген технологияларға тийкарынан 
(«Бетонлар» бобини қаранг) 100-500 кг

м
3
орташа тығызлықда ислеп шығарылады. Ячейкалы 
бетонлар жетерли дәрежеде беккем, ыссы ӛткизиўшеӊлиги ҳәм суў сиӊдириўшеӊлиги киши, 
отқа шыдамлы болады. Оларға аӊсат ислеў бериў, мих қағыў, тесиў ҳәм тегислеў мүмкин. 
Ячейкалы ыссылық изоляциясы бетонлары жоқары пластикликке ийе болғаны ушын 
еки ҳәм үш қатламлы дийўал ушын панеллер таярлаўда, трубопроводларды ҳәм басқа 
конструкциялардың ыссылық изоляциясы сыпатында ислетиледи.