Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

Фибролит плиталари
ағаш жүни ҳәм ноорганик байланыстырыўшылар тийкарында 
алынады. Ағаш жуни (узынлығы 200-500 мм, ени 2-5 мм ҳәм қалыӊлығы 0,3-0,5 мм болған 
тола) ел, липа, осина, қарағайдан таярланған калта тўсинчаларни арнаўлы станокларда ислеў 
берип алынады. Минерал байланыстырыўшы сыпатында әдетде портландцемент ислетиледи. 
Ағаш жуни ҳәм байланыстырыўшы жақсы жабысыўы ушын араласпа қурамына калций 
хлорид минерализатор сыпатында қосылады. Фибролит плиталари орташа тығызлығы 300-
500 кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлиги 0,1-0,15 Вт

(м
.0
С), ийилиўдеги беккемлик шегарасы 0,4-
1,2 МПа. Плиталар 25, 50, 75 ҳәм 100 мм қалыӊлықта ислеп шығарылады. 
Арболит плиталари (блоклари)
қисқа талшықлы органикалық толтырғышлар (ағаш 
кепеги, пайраха, ғўза пояси, каноп пояси, похол ҳәм бошқ.) ҳәм портландцемент ямаса 
шлакишқорли байланыстырыўшылар тийкарында таярланады. Ӛним сапасыни асырыў ушын 
араласпа қурамына калций хлорид, суйық шийша сыяқлы минерализаторлар қосылады. 
Ыссылық изоляциясы арболитнинг орташа тығызлығы 500 кг

м
3
гача, конструктив-ыссылық 
изоляциясы арболитники болса 700 кг

м
3
гача болады. Арболитнинг қысылыўдағы 
беккемлиги 0,5-3,5 МПа, ийилиўидаги созылыўға беккемлиги 0,4-1,0 МПа, ыссылық 
ӛткизиўшеӊлик коэффициенти 0,08-0,12 Вт

(м
.0
С). 
Ағаш шығындылары ҳәм минерал ямаса органикалық байланыстырыўшылар 
тийкарында таярланған плиталар ҳәм басқа композицион материалларга ислеў бериў-
арралаш, тешиш, мих қоқиш, силлиқлаш аӊсат. олар тўсиқ конструкцияларни, каркасли 
дийўал ҳәм ѐпмаларни ыссылық изоляциясы ушын ислетиледи. 
Сотопластлар 
полимерлерга сиӊдирилген гофриланган қағаз листлерни, шийша 
талшықлы ҳәм пахтали матоларни желимлеп таярланады. Сотопластларнинг ыссылық 
изоляциясы қәсийетлерин жақсылаў ушын ячейкалари мипора увоқлари билан толтырылиши 
мүмкин. Сотопластлар әдетде үш қатламлы панеллернинг ўрта бӛлегига ислетиледи. 
Қамиш плиталар
қамиш пояларини арнаўлы станокда пресслаб ҳәм зангламайдиган 
сим билан кўндаланг йўналишда тикиб таярланады. Қамиш плиталари узынлығы 2400-2800 
мм, ени 500-1500 мм, қалыӊлығы 30-100 мм ӛлшемларда ислеп шығарылады. Плиталар 
орташа тығызлығы 175, 200 ҳәм 250 кг

м
3
, ыссылық ӛткизиўшеӊлиги 0,06-0,09 Вт

(м
.0
С), 
ығаллығы (массасына кўра) 18% гача болады. 
Қамиш плиталари қамиш кӛп ўсадиган дарѐ, кўл атрофларида жергиликли материал 
сыпатында ислеп шығарылады. оларды шириўдан сақлаў мақсетинде антисептиклар билан, 
жаныўдан асраш ушын антипиренлар билан ислеў бериледи. 
Қамиш плиталари лой, гипс ҳәм басқа суўоқлар билан жақсы тишлашади. олар каркас 
дийўаллар, ишки пардедийўаллар, кем қабатлы имаратлар шипини ыссылық изоляциясыда 
ислетиледи. 

---

217