Ӛзбекистан Республикасы жоқары ҳәм орта арнаўлы билим министрлиги Қарақалпақ мәмлекетлик университети

14.5-сҥўрет. Киришиш сызылмасы 
1-цемент тасы; 2-араласпа; 3-бетон. 
Қатыў ўақты, сут 
К
ири
ш
иш, м
м

м

---

89 
Имарат ҳәм иншаатлардыӊ сыртқы бӛлимлерине, гидротехникалық иншаатларға, 
автомобиль жолларына, аэродром қапламаларына ҳәм басқаларға ислетилген бетон барқулла 
суў менен ығалланып ҳәм кеўип турады. Бетонда ығаллылықтыӊ кӛбейиўи ҳәм кемейиўи 
киришиш ҳәм исип кетиўден пайда болатуғын ишки зорығыўларды келтирип шығарады. 
Пайда болған ишки зорығыўлар бетонда микрожарықлар пайда болыўына ҳәм нәтийжеде 
конструкциялардыӊ бузылыўына себеп болады. Бетонды ығалланыўдан қорғаў ушын 
гидроизоляция қураллары ислетиледи. 
14.3 Бетонныӊ физикалық қәсийетлери 
Бетонныӊ гидрофизикалық қәсийетлери 
Суў сиӊдириўшеӊлик.
Бетон араласпасы таярланып атырғанда араластырылған 
суўдыӊ бир бӛлеги пуўланыўы, ҳаўа пуфакчаларыныӊ толық шығып кетпеслиги 
нәтийжесинде бетонда геўеклар пайда болады. Бетонныӊ суў сиӊдириўшеӊлиги геўеклигине 
байланыслы болып, аўыр бетонларда массасына салыстырғанда 2-3% болады. Бетон суў 
сиӊгенде дәслепки дәўирде жумсайды ҳәм беккемлиги кемейиўи мүмкин. Әсиресе бундай 
ҳалат геўек толтырғышлар тийкарындағы жеӊил бетонлар ҳәм ячейкалы бетонларда кӛбирек 
сезиледи. 
Бетонныӊ суў ҳәм басқа агрессив араласпаларды сиӊдириўшеӊлиги тығызлығынан 
келип шығып, суў ӛткизбеўшилик, суўыққа шыдамлылық ҳәм агрессив орталықларға 
шыдамлылығын белгилейди. 
Суў ӛткизбеўшилик. 
Бетонныӊ суў ӛткизбеслиги суў сизиб ӛтпеген ҳалатдағы еӊ 
киши басым (кгс

см
2
) менен характерленеди. Суў ӛткизбеўшилик бийиклиги ҳәм диаметри 
15 см болған бетон үлгилерди стандарт усылда сынап анықланады ҳәм тӛмендегише 
маркаланади: W2, W4, W6, W8 ҳәм W12. Бетонныӊ суў ӛткизбеслиги геўеклигине ҳәм 
геўекликтиӊ характерине, яғный ашық ямаса жабықлығына байланыслы болады. Бетонда 
макрогеўеклер кем, микрогеўеклер кӛп болса суў ӛткизбеўшилик жоқары болады. 
Бетонныӊ суў ӛткизбеслигин асырыў ушын технологиялық усылда тығызлығын 
асырыў, гидрофоб ҳәм дифил қосымшалар, тығызластырыўшы қосымшалар (натрийли 
алюминат) киритиў мүмкин. Байланыстырыўшы сыпатында портландцемент орнына 
киришмайдиган ямаса кеӊейиўши цементлерди ислетиў де бетонныӊ суў ӛткизбеслигин 
асырады. Бетонға суў ӛткизбеўшилик бойынша талаплар суў орталығы филтрлениўи мүмкин 
болған орынларда, яғный гидротехникалық ҳәм мелиоратив иншаатларда, резервуарларда 
ҳәм басқаларда қойылады.