Ózbekistan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi

5. Shirshiq hám Oxangaron dáryaları oypatlıqsında jaylasqan qamıs hám tuqay ósimlikler ósetuǵın otlaq hám otlaq-batpaq topıraqlı jańa qayırlar landshafti.
6. Shirchiq-Oxangaron okrugınıń tiykarǵı bólegin basıp alǵan xojalıqlardıń ózlestirilgen materiallıq landshaftları.
Shirchiq-Oxangaron oypatlıǵınıń relefi hám ıqlımı sıyaqlı topraqları hám túrme-túr boladı. Topraqlardıń quram tabıwı jay relefi qásiyetleri, taw jınıslarınıń quramı, hawa rayına baylanıslı túrde qubla -batıs tegislik bóleginen arqa tawlıq bólegine qaray (biyiklik regionlanıw nizamlıqı tiykarında ) ózgerip baradı (Babushkin, 1978, 1981, Gorbunov, 1962).
Oypatlıqtıń okean betinen 300-500 m ge shekem bolǵan jaylarında ash tusli boz topraqlar tarqalǵan. Bul topraqlar quramında 1-1, 5 procent shirindi boladı. Tipik boz topraqlar 600-1000 m biyikliklerde ushraydı, olardıń quramındaǵı shirindi muǵdarı 1, 5-2, 5 procentke teń. Toq tusli boz hám ash tusli bawırreń topraqlar 1000 -1600 m ge shekem bolǵan biyikliklerde ushırasıp, olar quramındaǵı shirindi muǵdarı 3-4 procentke teń. Bawırreń topraqlar quramındaǵı shirindiniń muǵdarı bolsa 4-6 procentke jetiwi múmkin. 1600-2500 metrge shekem bolǵan tawlı orınlarda tuq tusli boz topıraq, bawır reń hám toǵay-qońır topraqları tarqalǵan. Bálent taw-jaylaw regioninde bolsa ash tusli qońır topraqlar ushraydı (Gorbunov, 1962, Tashkent entsiklopediyası, 1995).
Shirchiq-Oxangaron okrugi ıqlımınıń qáliplesiwine tiykarınan onıń geografiyalıq ornı, hawa aǵımı jónelisi hám relefi tásir etedi. Okrug qubla -batıs bóleginde Arktikadan keletuǵın suwıq hawanıń hámde, batıstan keletuǵın jıllı hám ızǵar hawa aǵıslarınıń tásiri úlken. Okrugtıń arqa-shıǵıs tawlıq bólegine hám batıs ızǵar hám ıssı hawa aǵısların jolın taw dizbeleri tosıp qaladı. Usınıń sebepinen okrugtıń qubla-batıs tegislik bólegi qurǵaq ılaylaw, arqa -arqa tawlıq bólimleri ıqlımı bolsa salıstırǵanda ızǵar boladı.
Okrugning tegislik bóleginde iyul ayındaǵı ortasha hawa temperaturası 270 S, tawlıq bóleginde bolsa 200 S ga jaqın boladı. Jıldıń ortasha 210 kúni suwıqsız ótedi, yaǵnıy hawa temperaturası 00 S den joqarı boladı. Hár bir sm júzege tuwri keletuǵın jıllıq jalpı radiatsiya muǵdarı 150 kkalga jetedi.
Okrugtıń qısı onsha qattı emes. Yanvar ayında ortasha hawa temperaturası tegislikte -10 S, tawlıq bóleginde bolsa -6 -80 S ga tuwrı keledi. Qısta tez-tez jıllı kún bolıp turadı. Suwıq hawa massası kelip bolsa hawa temperaturası -300 S ge shekem tómenlewi múmkin. Qıs hám bahar máwsiminde hawa rayı tez-tez ozgerip turadı.
Shirchiq-Oxangaron oypatlıǵında jaz menen qısqı hawa temperaturası arasındaǵı parq (jıllıq amplituda) hámda kúndizgi hám túngi hawa temperaturası arasındaǵı parq hám ádewir úlken. Oypatlıqtıń ıqlımı ulıwma kontenental ıqlımǵa kiredi. Okrug tapda jawın muǵdarı tegis emes bólistirilgen. Batstan esetuǵın ızǵar hawa massasın tawlar túsiwi jáne bul jerde toplanıwı sebepli tegislikten taw tárepke qaray jıllıq jawın muǵdarı orta baradı. Jıllıq jawın muǵdarı Sirdaryo soxillarida (úlkeniń qubla-batısında ) 250-300 mm bolsa, Tashkentte 367 mm, Piskom awılında bolsa 756 mm, Piskom oypatlıqsınıń arqa-batıs bóleginde jıllıq jawın muǵdarı 800 mm ga jetedi (Murzaev, 1983)